„Ólafur Stephensen“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Dverghamar (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Óli Gneisti (spjall | framlög)
m →‎Ævi: Stafsetningarvilla
Lína 6:
Ólafur var fæddur á [[Höskuldsstaðir (Skagaströnd)|Höskuldsstöðum]] á [[Skagaströnd (sveit)|Skagaströnd]] og voru foreldrar hans Stefán Ólafsson prestur þar og fyrri kona hans, Ragnheiður Magnúsdóttir frá [[Espihóll|Espihóli]]. Hann fór í [[Hólaskóli (1106-1802)|Hólaskóla]] og útskrifaðist þaðan [[1751]], sigldi síðan og lauk lögfræðiprófi frá [[Kaupmannahafnarháskóli|Kaupmannahafnarháskóla]] [[1754]]. Ólafur kvæntist Sigríði, dóttur Magnúsar Gíslasonar amtmanns, mesta valda- og virðingamanni á Íslandi. Í brúðkaupi þeirra leiddu biskupar brúðina til altaris en landfógeti og landlæknir leiddu brúðgumann.<ref name=":0">{{Bókaheimild|titill=Íslensk ættarveldi|höfundur=Guðmundur Magnússon}}</ref> Hann var fyrst bókhaldari við [[Innréttingarnar]] þar sem Magnús Gíslason var í forystu en árið 1756 var hann settur varalögmaður norðan og vestan. Síðar varð hann aðstoðarmaður [[Magnús Gíslason (amtmaður)|Magnúsar Gíslasonar]] [[amtmaður|amtmanns]] tengdaföður síns og tók við embættinu er hann andaðist [[1766]] og flutti þá á Bessastaði. Þegar landinu var skipt í tvö ömt 1770 varð Ólafur amtmaður í Norður- og Austuramti. Árið 1783 fékk hann lausn frá embætti af því að hann vildi ekki flytja norður í land eins og ætlast var til og var [[Stefán Þórarinsson]] skipaður í staðinn.
 
Ólafur gerði út tugi báta til fiskveiða og nýtti sér fornan rétt landegiendalandeigenda til að knýja leiguliða sína til að róa á bátum sínum og svipti þá jafnframt rétti til að gera út eigin báta. Ólafur var eindreginn andstæðingur hvers konar rýmkunar á kjörum leiguliða og var kröfuharður og óbilgjarn. Leiddi það m.a. til uppreisnar leiguliða 1785.<ref name=":0" /> Magnús var settur af konungi til að stjórna sölu Skálholtsjarða sem hófst 1785 með það að markmiði stjórnvalda í Kaupmannahöfn að fjölga íslensku sjálfseignarbændum og bæta lífskjör bændastéttarinnar. Bestu jarðirnar lentu hins vegar flestar í höndum höfðingjanna og Stefánungar náðu sér í vænar sneiðar. Ólafur notaði stundum leppa til að dylja hver átti í hlut við jarðarkaupin og dæmi eru um hreina spilling við ráðstöfun jarðanna. Úthlíð í Biskupstungum var slegin ábúanda árið 1794 en Ólafur sá til þess að hann fengi ekki afsal og seldi jörðina góðkunningja sínum. Mörg dæmi um dómaskipan þar sem Stefánungar réðu á öllum stigum mála er að finna í Alþingisbókum frá þessum árum.<ref name=":0" />
 
En þegar suður- og vesturamtinu var skipt í tvennt 1787 varð Ólafur amtmaður í vesturamtinu og 14. apríl [[1790]] varð hann jafnframt [[stiftamtmaður]], fyrstur Íslendinga í langan tíma. 1793 hafði hann amtaskipti og var skiptur yfir suðuramtið. Ólafi var vikið úr embætti 1803 vegna ásakana um spillingu. Hann fékk lausn frá embættum sínum 1806 en fékk að búa áfram endurgjaldslaust í [[Viðey]], þar sem hann var þá. Fyrst hafði hann búið á [[Leirá]] í [[Leirársveit]], síðan á [[Bessastaðir|Bessastöðum]], [[Elliðavatn]]i, í [[Sviðholt]]i og á [[Innri-Hólmur|Innra-Hólmi]].