|
==Aftökur á Íslandi==
Aftökum fjölgaði á Íslandi eftir [[siðaskipti]] og var þá dæmt eftir [[stóridómur|Stóradómi]].<ref>[http://www.visir.is/g/2018180729491 Fátækir fórnarlömbin í aftökusögu Íslendinga] Vísir.is, skoðað 25. júlí 2018.</ref> Innan rannsóknarverkefnisins ''Dysjar hinna dæmdu'' við Háskóla Íslands hefur verið unnið að kortlagningu aftökustaða á Íslandi. Þar má finna gögn um 238 skrásettar aftökur, sem birtast í töflunni hér að neðan.<ref>[https://dhd.hi.is/ Dysjar hinna dæmdu], skoðað 15. febrúar 2020.</ref> Þessar aftökur áttu sér allar stað á tímabilinu [[1550]] til [[1830]], það er frá upphafi [[Siðaskiptin á Íslandi|siðaskipta]] til loka þess tíma sem oftast er kenndur við [[Upplýsingin á Íslandi|upplýsingu]]. Sjá nánar í færslunni [[Aftökur á Íslandi]].
Langflestir sem teknir voru af lífi voru alþýðufólk. Í um þriðjungi tilfella var aftakan refsing fyrir þjófnað, í um þriðjungi fyrir [[blóðskömm]] og [[dulsmál]]. Aðrar aftökur skiptust á morð, galdramál og aðrar sakir. Um 70% hinna líflátnu voru karlar en um 30% konur. Yngsti karlmaðurinn sem tekinn var af lífi var 14 ára. Dæmi eru um að ungar stúlkur hafi verið dæmdar til dauða en hlotið „náðun“ konungs, það er mildun dóms, þá oftast í lífstíðar-„slaverie“. Þær voru þá sendar í þrældóm í tugthús Kaupmannahafnar.<ref>„Bjóst ekki við að aftökurnar væru svo margar“, viðtal við Steinunni Kristjánsdóttur, prófessor í fornleifafræði, á vef Vísis 6.9.2019: https://www.frettabladid.is/frettir/bjost-ekki-vid-ad-aftokurnar-vaeru-svo-margar/ (sótt 18.2.2020).</ref>
Miðbik þessa tæpra þriggja alda tímabils, frá [[1625]]-[[1690]], hefur verið nefnt [[brennuöld]], en á þeim tíma voru 20 karlar og ein kona tekin af lífi fyrir galdra. Á síðari hluta [[18. öldin|18. aldar]] voru umtalsvert fleiri dæmdir til dauða en í reynd voru teknir voru af lífi, eftir konungstilskipun sem barst árið [[1758]], um að dauðadómum skyldi ekki fullnægt með aftöku nema að fengnu samþykki konungs, en konungur mildaði fjölda dauðadóma frá íslenskum yfirvöldum. Þeim var þá oftast breytt í lífsstíðar-„slaverie“, þ.e. þrældóm.<ref>Björn Þórðarson, Refsivist á Íslandi [[1761]]–[[1925]], Prentsmiðjan Gutenberg [[1926]].</ref>
Síðasta opinbera aftakan var sem fyrr segir framkvæmd árið [[1830]]. Eftir það var fólk enn dæmt til dauða á Íslandi en í hvert sinn mildaði [[Konungur Danmerkur|konungur]] dóminn. [[Dauðarefsing]] var loks alfarið afnumin úr íslenskum lögum árið [[1928]].<ref>„Hvenær var síðasta aftakan á Íslandi?“ á Vísindavef HÍ, https://www.visindavefur.is/svar.php?id=4649, sótt 16.2.2020.</ref>
===Listi yfir opinberar aftökur á Íslandi===
{{Færa málsgrein|Listi yfir aftökur á Íslandi}}
{| class="wikitable"
| '''Nafn''' || '''Ár''' || '''Kyn''' || '''Aldur''' || '''Staða''' || '''[[Glæpur|Brot]]''' || '''[[Refsing]]'''
|-
| [[Jón Arason]] || [[1550]] || kk || 66 || Biskup || || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Björn Jónsson || [[1550]] || kk || 44 || Prestur || || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| [[Ari Jónsson lögmaður|Ari Jónsson]] || [[1550]] || kk || 40 || Lögmaður || || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Hallur || [[1551]] || kk || || Húsmaður || || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Jón Keneksson || [[1551]] || kk || 51 || Bóndi || || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Sigríður Guðmundardóttir || [[1572]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Guðbjörg Sveinsdótir || [[1573]] || kvk || || || Hórdómur || Tekin af lífi
|-
| Jón Þorfinnsson || [[1573]] || kk || || || Hórdómur || Tekinn af lífi
|-
| Hinrik Kules || [[1582]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Tekinn af lífi
|-
| Ónafngreindur maður || [[1584]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1584]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1584]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Hjálmar Sveinsson || [[1586]] || kk || 25 || || [[Þjófnaður]] || Tekinn af lífi
|-
| Ögmundur Þorkelsson || [[1589]] || kk || 59 || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Drekkt
|-
| Einar Þórðarson || [[1595]] || || || || ||
|-
| Björn Pétursson ([[Axlar-Björn]]) || [[1596]] || kk || 41 || Bóndi || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Limmarinn og [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ónafngreind kona || [[1599]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Björn Þorleifsson || [[1602]] || kk || 47 || Bóndi || Svall || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1605]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1605]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Þórður Egilsson || [[1605]] || kk || || || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Bjarni Hildibrandsson || [[1606]] || kk || 31 || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Guðrún Þorsteinsdóttir || [[1608]] || kvk || 48 || Vinnukona || Barnsmorð || Brennd
|-
| Sigríður Halldórsdóttir || [[1611]] || kvk || 30 || || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Jón Oddsson || [[1611]] || || || || ||
|-
| Ónafngreindur maður || [[1611]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Tekinn af lífi
|-
| Ónafngreindur maður || [[1611]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Tekinn af lífi
|-
| Úlfhildur Jörundsdóttir || [[1612]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Ragnheiður Magnúsdóttir || [[1615]] || kvk || 25 || || Barnsmorð || Drekkt
|-
| Þórdís Halldórsdóttir || [[1618]] || kvk || 43 || Húskona || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Guðbjörg Jónsdóttir || [[1618]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Ónafngreindur maður || [[1618]] || kk || || || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ólafur Þórðarson || [[1618]] || kk || 28 || || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Hildibrandur Ormsson || [[1624]] || kk || 44 || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Sesselja Jónsdóttir || [[1624]] || kvk || 29 || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Jón Rögnvaldsson || [[1625]] || kk || 25 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Ónafngreindur maður || [[1626]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Herdís Guðmundsdóttir || [[1627]] || kvk || 28 || || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Aldís Þórðardóttir || [[1634]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Jón Þórðarson || [[1634]] || || || || ||
|-
| Jón Ormsson || [[1634]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Gísli Tómasson || [[1635]] || kk || 25 || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Stegldur
|-
| Ónafngreindur maður || [[1635]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1635]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1635]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngrein kona || [[1636]] || kvk || || Bústýra || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Alleif || [[1636]] || kvk || 36 || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Rustikus || [[1636]] || kk || || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Ónafngreind kona || [[1636]] || kvk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengd]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1636]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1636]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1636]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreind kona || [[1636]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Jón Steingrímsson || [[1636]] || kk || || [[Böðull|Bessastaðaböðull]] || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Guðmundur ”seki” Jónsson || [[1637]] || kk || 37 || Bóndi || Duldist í landi en var útlagi || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ónafngreind kona || [[1638]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Ónafngreindur maður || [[1638]] || kk || || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Ónafngreind stjúpdóttir || [[1639]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Ónafngreindur stjúpfaðir || [[1639]] || kk || || || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Helgi Þorgeirsson || [[1641]] || kk || 56 || Bóndi || Hórdómur || Réttaður
|-
| Inga Kolbeinsdóttir || [[1645]] || kvk || 40 || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Ónafngreind kona || [[1645]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Réttuð
|-
| Hellu-Bjarni || [[1645]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Bóndinn í Skarðstúni || [[1645]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Þorsteinsson || [[1647]] || kk || 47 || Bóndi || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Björg Andrésdóttir || [[1647]] || kvk || 22 || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| [[Sveinn skotti|Sveinn “skotti” Björnsson]] || [[1648]] || kk || 52 || || Landhlaup, tilraun til [[nauðgun|nauðgunar]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Guðmundur Narfason || [[1650]] || kk || 50 || Bóndi || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]], limmarinn höfuð sett á stöng
|-
| Páll Tóason (Tófa/Tóvason) || [[1650]] || kk || || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Margrét Jónsdóttir || [[1650]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Jón Jónsson (kallaður Sýjusson) || [[1650]] || kk || || || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Sigríður Einarsdóttir || [[1650]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Sigríður Jónsdóttir || [[1650]] || kvk || 30 || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Halldór Jónsson || [[1650]] || kk || 45 || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Ónafngreind stjúpdóttir || [[1651]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Þórður || [[1654]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Egill || [[1654]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Grímur || [[1654]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Sigríður Gunnarsdóttir || [[1656]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Ónafngreind kona || [[1656]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Jón || [[1656]] || kk || 56 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Jón Jónsson || [[1656]] || kk || 26 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Valgerður Jónsdóttir || [[1659]] || kvk || || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Ingimundur Illugason || [[1659]] || kk || || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Þórður Magnússon || [[1662]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ólöf Magnúsdóttir || [[1663]] || kvk || 23 || || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Þórður Leifuson/Þórðarson || [[1664]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreind kona || [[1666]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Þórarinn Halldórsson || [[1667]] || kk || 42 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Jón Leifsson || [[1668]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Erlendur Eyjólfsson || [[1668]] || kk || 54 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Gísli ‚hrókur‘ Sveinsson || [[1670]] || kk || || || || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Guðrún Bjarnadóttir || [[1670]] || kvk || 26 || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Sigurður Jónsson || [[1671]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Jón Jónsson || [[1672]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Guðrún Skaftadóttir || [[1673]] || kvk || 33 || || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Eyjólfur Arason || [[1673]] || kk || 38 || Frækinn og listamaður || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Bjarni Sveinsson || [[1673]] || kk || 38 || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Sigríður Þórðardóttir || [[1674]] || kvk || 19 || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Páll Oddsson || [[1674]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Lasse Diðriksson || [[1675]] || kk || 70 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Magnús Bjarnason || [[1675]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Árni Jónsson || [[1676]] || kk || 39 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Bjarni Bjarnason || [[1677]] || kk || 62 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Þorbjörn Sveinsson || [[1677]] || kk || 37 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Bessi Eiríksson || [[1677]] || kk || 32 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Þorlákur Þorsteinsson || [[1677]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Guðrún Bjarnadóttir || [[1678]] || kvk || 18 || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Bjarni Hallsson || [[1678]] || kk || 48 || Bóndi || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Eyvindur Jónsson || [[1678]] || kk || 38 || || Hórdómur/útilega || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Margrét Símonaróttir || [[1678]] || kvk || 38 || || Hórdómur/útilega || Drekkt
|-
| Stepán Grímsson || [[1678]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Þuríður Ólafsdóttir || [[1678]] || kvk || 63 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brennd
|-
| Jón Helgason || [[1678]] || kk || 23 || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Hergerður Brandsdóttir || [[1680]] || kvk || 25 || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Sæmundur Þorláksson || [[1680]] || kk || 25 || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Þorkell Sigurðsson (Lyga-Þorkell, Lyga Keli)" || [[1681]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Þorgeir Ingjaldsson || [[1681]] || kk || 51 || || Hórdómur || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ari Pálsson || [[1681]] || kk || 51 || Búandi || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Loftur Sigurðsson || [[1681]] || kk || || || Útilegu[[þjófnaður]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ónafngreind kona || [[1682]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Ónafngreindur maður || [[1682]] || kk || || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Jón Pétursson || [[1682]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Þorsteinsson || [[1682]] || kk || || Vinnumaður || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Jón Vernharðsson (/Bernharðsson) || [[1683]] || kk || 33 || || [[Dulsmál]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Sveinn Árnason || [[1683]] || kk || || || [[Brennuöld|Galdrar]] || Brenndur
|-
| Helga Gunnarsdóttir || [[1684]] || kvk || 33 || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Vilkin Árnason || [[1684]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Guðrún Jónssdóttir || [[1684]] || kvk || 29 || Vinnukona || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Sigvaldi Jónsson || [[1684]] || kk || 24 || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Halldór Finnbogason || [[1685]] || kk || 45 || || Guðlast || Brenndur
|-
| Jón Þorláksson || [[1686]] || kk || || Bóndi || [[Dulsmál]]/hórdómur || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Borgný Brynjólfsdóttir || [[1687]] || kvk || 47 || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Einar Gíslason || [[1691]] || kk || 46 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Eiríkur Gíslason || [[1691]] || kk || 36 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1693]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1693]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Þuríður Bjarnadóttir || [[1695]] || kvk || 25 || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Vigdís Þórðardóttir || [[1696]] || kvk || 21 || Vinnukona || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Jóreiður Þorgerisdóttir || [[1697]] || kvk || 32 || || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Jón Jónsson Gráni || [[1697]] || kk || 20 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Sigurður Skúlason || [[1697]] || kk || 17 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ólafur Brandsson || [[1697]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Þorsteinn Þorleifsson || [[1697]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Guðrún Oddsdóttir || [[1698]] || kvk || || Vinnukona || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Sigurður Jónsson || [[1699]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Halldór Dagsson || [[1699]] || kk || 33 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Sigmundsson || [[1699]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Steingrímur Helgason || [[1699]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Þorleifur Jónsson || [[1699]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Andrés Þórðarson || [[1700]] || kk || 60 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Eyjólfsson || [[1701]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Lafrans Helgason || [[1701]] || kk || 41 || Búandi || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ásmundur Jónsson || [[1701]] || kk || 41 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Jónsson (Bitru-Jón) || [[1701]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ásmundur Marteinsson || [[1702]] || kk || 42 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ólafur Jónsson || [[1702]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1702]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1702]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1702]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1702]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1702]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1702]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Katrín Þorvarðsdóttir || [[1703]] || kvk || 33 || || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Jón Þórðarson || [[1703]] || kk || || || [[Þjófnaður]]/flakk || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Þorláksson || [[1703]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Gísli Einarsson || [[1703]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Jónsson || [[1703]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Klemens Þorgeirsson || [[1704]] || kk || 36 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ingimundur Einarsson || [[1704]] || kk || 25 || || [[Þjófnaður]]/flakk || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Sigurður Arason || [[1704]] || kk || 26 || Búandi || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Steinunn Guðmundsdóttir || [[1704]] || kvk || 44 || Húsfreyja || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Drekkt
|-
| Ónafngreind stúlka || [[1704]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Kolfinna Ásbjörnsdóttir || [[1705]] || kvk || 36 || Vinnukona || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Sigríður Vigfúsdóttir || [[1705]] || kvk || 19 || Vinnukona || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Kristín Halldórsdótir || [[1705]] || kvk || 36 || Vinnukona || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Salómon Hallbjörnsson || [[1705]] || kk || 52 || Hjáleigumaður || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ólöf Jónsdóttir || [[1705]] || kvk || 20 || Tökubarn? || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Sumarliði Eiríksson || [[1705]] || kk || 22 || || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ragnhildur Tómasdóttir || [[1705]] || kvk || 24 || Bústýra || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Hallfríður Magnúsdóttir || [[1706]] || kvk || 37 || Vinnukona || [[Dulsmál]]/hórdómur || Drekkt
|-
| Ólafur Kolbeinsson || [[1706]] || kk || 36 || Húsmaður || [[Dulsmál]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Helga Magnúsdóttir || [[1709]] || kvk || 32 || Ráðskona/vinnukona || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Þórður Andrésson || [[1714]] || kk || 61 || Húsmaður || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Halldór Sumarliðason (ekki í gagnagrunni) || [[1719]] || || || || ||
|-
| Ónafngreind kona || [[1720]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Drekkt
|-
| Þorsteinn Jónsson || [[1722]] || kk || || || [[Dulsmál]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Guðrún Jónsdóttir || [[1722]] || || || || ||
|-
| Ingibjörg Bjarnadóttir || [[1722]] || || || || ||
|-
| Jakob Jónsson || [[1725]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Halldóra Jónsdóttir || [[1725]] || kvk || 29 || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Jón Eyjólfsson || [[1725]] || kk || 56 || Bóndi || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Jón Ingimundarson || [[1729]] || kk || || Bóndi || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Tekinn af lífi
|-
| Sigurður Árnason || [[1731]] || kk || 18 || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Tekinn af lífi
|-
| Pétur Halldórsson || [[1735]] || kk || || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Jón Guðmundsson || [[1738]] || kk || 58 || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Halldóra Sigmundsdóttir || [[1738]] || kvk || 36 || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Sigmundur Guðmundsson || [[1738]] || kk || 80 || || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Bótólfur Jörundsson || [[1739]] || kk || 19 || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Guðfinna Þorláksdóttir || [[1739]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Drekkt?
|-
| Ásmundur Þórðarson || [[1740]] || kk || 30 || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Tekinn af lífi
|-
| Jón Jónsson || [[1740]] || kk || 14 || || [[Blóðskömm]] || Dauðadómur
|-
| Sunnefa Jónsdóttir || [[1740]] || kvk || 16 || || [[Blóðskömm]] || Dauðadómur
|-
| Þórður Bjarnason || [[1742]] || kk || || || Útilegu[[þjófnaður]] || Tekinn af lífi
|-
| Ögmundur Bjarnason || [[1742]] || kk || || || Útilegu[[þjófnaður]] || Tekinn af lífi
|-
| Jón Erlendsson || [[1747]] || kk || 37 || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Guðríður Vigfúsdótttir || [[1749]] || kvk || 39 || || [[Blóðskömm]] || Tekin af lífi
|-
| Bjarni “öskubak” Jónsson || [[1749]] || kk || 39 || || [[Blóðskömm]] || Tekinn af lífi
|-
| Sigurður Guðmundsson || [[1751]] || kk || || || [[Þjófnaður]], flótti úr járnum || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón yngri Sigurðsson || [[1751]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Helgi Sigurðsson || [[1751]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Bjarni Árnason || [[1751]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Jón Jónsson (“Kjöseyrar-Jón”) || [[1752]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]], klipinn með glóandi töngum, höfuð sett á stjaka
|-
| Ónafngreindur maður || [[1752]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1752]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ólafur Guðvarðsson || [[1753]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Guðrún Valdadóttir || [[1754]] || kvk || 35 || || [[Blóðskömm]] || Drekkt
|-
| Sigurður „elli“ Jónsson || [[1754]] || kk || 74 || Bóndi || [[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1755]] || kk || || || [[Þjófnaður]], flótti úr járnum || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1756]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1756]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1756]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Guðmundur Snorrason || [[1757]] || kk || 37 || || Útilegu[[þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Magnússon || [[1758]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1758]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Ónafngreindur maður || [[1758]] || kk || || || [[Þjófnaður]] || [[Henging|Hengdur]]
|-
| Jón Ólafsson || [[1758]] || kk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Tekinn af lífi
|-
| Ónafngreind kona || [[1759]] || kvk || || || [[Dulsmál]] || Tekin af lífi
|-
| Kristín Bjarnadóttir || [[1760]] || kvk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Drekkt
|-
| Ingibjörg Sölvadóttir || [[1760]] || kvk || 35 || || [[Dulsmál]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvin]]?
|-
| Ívar Jónsson || [[1763]] || kk || || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]], hægri hönd höggvin af
|-
| Ólöf Jónsdóttir || [[1763]] || kvk || 23 || || [[Dulsmál]]/[[Blóðskömm]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvin]]
|-
| Jón Halldórsson || [[1770]] || kk || 30 || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Tekinn af lífi
|-
| Eiríkur Þorláksson || [[1786]] || kk || || || Skar tungu úr dreng || Tekinn af lífi
|-
| Ingibjörg Jónsdóttir || [[1792]] || kvk || 32 || Vinnukona || [[Dulsmál]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvin]]
|-
| [[Steinunn Sveinsdóttir]] || [[1805]] || kvk || || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || Dauðadómur
|-
| [[Bjarni Bjarnason]] || [[1805]] || kk || 44 || || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvinn]]
|-
| [[Agnes Magnúsdóttir]] || [[1830]] || kvk || 35 || Vinnukona og skáld || [[Morð á Íslandi|Morð]] || [[Afhöfðun|Hálshöggvin]]
|}
==Eitt og annað um aftökur==
* Segja má að [[Ari Magnússon]], sýslumaður í Ögri, hafi lagt sig fram um að breyta [[Spánverjavígin|Spánverjavígunum]] árið [[1615]] úr fjöldamorði, það er löglausu ódæði, í lögmæta aftöku, þegar hann kvað upp dóm um það, eftir verknaðinn, að basknesku skipbrotsmennirnir sem þar voru ráðnir af dögum væru réttdræpir óbótamenn. Þeirra er þó ekki getið á lista ''Dysja hinna dæmdu'' hér að ofan.
* Þessi eftir-á-réttlæting sýslumannsins á manndrápi var ekki einsdæmi í réttarsögu Íslands, þó að ef til vill hafi hún verið hin stórtækasta. Annað tilfelli birtist í annálum árið 1676, þegar Árni Jónsson var dæmdur, í Borgarfirði, til húðláts fyrir þjófnað, það er strýkingar. Þrátt fyrir að hafa ekki hlotið dauðadóm var Árni hengdur. Hengingunni var veitt samþykki á næstu samkomu Alþingis í Lögréttu og varð þar með, eftir á, að opinberri aftöku.<ref>Sjá t.d. Alþingisbækur VII. bindi, bls. 337.</ref>
* Árið [[1602]] var Björn Þorleifsson, 47 ára gamall bóndi og „vandræðamaður“ frá Snæfellsnesi, hálshogginn á [[Alþingi]] „fyrir kvennamál, svall og „með mörgum sönnum líkindum“ þjófnað“. Hin fleygu orð „Höggðu betur, maður“ eru komin úr eftirfarandi frásögn Skarðsárannáls af aftöku Björns: „Hann kvaddi menn með handabandi, áður sig niður lagði á höggstokkinn, og bauð svo öllum góða nótt. Var hann með öllu óbundinn. Jon böðull, er höggva skyldi, var þá orðinn gamall og slæmur og krassaði í höggunum, en Björn lá kyr á grúfu, og þá sex höggin voru komin, leit Björn við og mælti: Höggðu betur, maður! Lá hann svo grafkyr, en sá slæmi skálkur krassaði ein 30 högg, áður af fór höfuðið, og var það hryggilegt að sjá.“<ref> Björn Jónsson, ''Skarðsárannáll'' eða ''Annalar Þess froma og velvitra Sauluga Biørns Jonssonar á Skardsau Fordum Løgrettumanns í Hegranes-Sýslu'', 1774. Ritið finnst á bækur.is. Frásögnin er skráð með ógotnesku letri í ''Alþingisbækur Íslands'' III. bindi, 1595-1605.</ref>
* [[Jóhannes skírari]] var tekinn af lífi þann [[29. ágúst]] og er sá dagur síðan kenndur við aftöku hans og nefnist því [[höfuðdagur]].
* Upphaf [[Skáldsaga|skáldsögunnar]] [[Hundrað ára einsemd]], eftir [[Gabriel Garcia Marquez]] hefst á aftöku: ''Á meðan Aurelíano Búendía liðþjálfi stóð andspænis aftökusveitinni átti hann eftir að minnast löngu liðna kvöldsins, þegar faðir hans leiddi hann sér við hönd og sýndi honum ísinn''.
* Nokkur íslensk skáldverk hafa verið rituð um aftökur, atburði í aðdraganda þeirra og eftirmál. ''[[Öxin og jörðin]]'' eftir [[Ólafur Gunnarsson|Ólaf Gunnarsson]] er þar á meðal, og vísar titillinn í orð séra Jóns Bjarnarsonar þegar framverðir siðskiptanna ákveða að ráða [[Jón Arason|Jón Arason biskup]] og syni hans af dögum. Feðgarnir höfðu þá þegar verið handteknir og þótti vandi að ráða hvernig best væri að geyma þá. „Eg em heimskastur af yður öllum, og sé eg þó ráð til, hvernig hægast sé að geyma þessa menn,“ sagði þá Jón Bjarnason, ráðsmaður í Skálholti. Aðrir viðstaddir sögðust það vilja heyra, og svaraði Jón því til að „öxin og jörðin geymdi þá bezt“.<ref>Úr Biskupaannálum Jóns Egilssonar, handriti frá árinu 1692. Hér haft eftir úr ''Biskupasögum Jóns prófasts Haldórssonar í Hítardal'', 1903, bls. 100: https://baekur.is/bok/000207447/1/134/Biskupasogur_Jons_profasts_Bindi_1_Bls_134/ (sótt 18.2.2020).</ref>
* Um sama atburð orti [[Megas]] kvæðið „Um grimman dauða Jóns Arasonar“ sem hann söng á fyrstu plötu sinni. Þriðja erindi söngsins er svohljóðandi:
::En þeir sörguðu af honum hausinn herra minn trúr,
::herjans þrælarnir gömlum og sonum hans tveimur,
::ó það liggur svo berlega í augum uppi Snati minn,
::hve átakanlega vondur hann er þessi heimur.
* Böðullinn sem Marteinn Einarsson biskup og Jón Bjarnason ráðsmaður í Skálholti fengu til að hálshöggva Jón Arason og syni hans hét Jón Ólafsson. Norðlenskir stuðningsmenn hinna hálshoggnu feðga höfðu uppi á böðlinum árið eftir. Í Setbergsannál er sagt að „þeir norðlenzku“ hafi fundið böðulinn á Álftanesi og „héldu í sundur á honum túlanum og helltu svo ofan í hann heitu blýi. Með það lét hann líf sitt, en þeir riðu síðan norður.“ Þennan viðburð mætti telja til múgæsingsaftöku (e. ''lynching''), sbr. skilgreiningu í upphafi þessarar færslu.<ref>Sjá svar á Vísindavef við spurningunni „Var böðull Jóns Arasonar íslenskur glæpamaður eða danskur embættismaður?“. https://www.visindavefur.is/svar.php?id=2320, sótt 18.2.2020.</ref>
== Sjá einnig ==
* [[MorðAftökur á Íslandi]]
* [[Afhöfðun]]
* [[Dauðarefsing]]
[[Flokkur:Lögfræði]]
[[Flokkur:Saga]]
[[Flokkur:Saga Íslands]]
[[Flokkur:Mannréttindi]]
| 