„Dýrafjarðarmálið“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Almar D (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Almar D (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Merki: Sýnileg breyting Farsímabreyting Breyting frá farsímavef
Lína 1:
'''Dýrafjarðarmálið''' vísar í hatrammar deilur og umræður, sem spruttu í kjölfar nýrra laga um siglingar og verslun á Íslandi, sem gengu í gildi [[1855]]. Lögin sem voru samþykkt [[15. apríl]] [[1854]] höfðu tekið gildi [[1. apríl]] [[1855]], þremur mánuðum áður en [[Alþingi]] [[Ísland|Íslendinga]] kom saman þetta ár. Þar var setið á rökstólum til [[9. ágúst]], en [[20. júlí]] þetta sumar lá franska freigátan [[La Bayonnaise]] í [[Reykjavíkurhöfn]]. Yfir henni var flotaforingi nokkur, ''B. Demas'' að nafni, sem bar erindi undir þingið þess efnis að [[Síðara franska keisaraveldið|Frakkar]] fengju leyfi til fiskþurrkunar í Dýrafirði.<ref>[http://timarit.is/view_page_init.jsp?gegnirId=000549689 Áform Frakka um nýlendu við Dýrafjörð – Saga, 1. tölublað (01.01.1986), Bls. 147-203]</ref>.
 
==Launverslun og ný lög um siglingar og verslunfríhöndlun==
Öll þau 253 ár sem verslunareinokun var lögboðin, reru erlendir fiskimenn samt sem áður til fiskjar á norðlægum miðum. Þeir komu frá ýmsum löndum, en frægt er að á [[16. öld|16.]] og [[17. öld]] stunduðu [[Íberíuskagi|íberískir]] sjómenn miklar veiðar nálægt Vestfjörðum (sjá [[Spánverjavígin]]). AllanÞeir þennankomu tíma,þó ívíðar skugga einokunaren semaf hafðiÍberíuskaga, hvíltt.d. einsfrá ognærliggjandi maraeyjum á þjóðinni frá [[20. aprílAtlantshaf]] [[1602]] <refnowiki/>[https://isi.wikipedia.org/w/index.php?title=1602&oldid=1485687 1602 — Íslenska Wikipedia]</ref> og var til þess að þjóna hagsmunum [[merkantílismi|mekantílista]], voru Íslendingar taldir stunda refsiverða launverslun við sæfarana erlendu.
 
MeðFormlegt nýjuafnám lögunumeinokunar voruhafði fólginverið minnkuð afskiptiauglýst og áhrif [[Danir|Dana]], enboðað skv. konunlegri tilskipun frá [[18. ágúst 1786]] hafðiog afnámvar einokunarsvo veriðhún formlegasíðar boðaðafnumin og varí hennihið hætt —minnsta að nafninu til — þann [[31. desember]] [[1787]]. Næsta dag [[1. janúar]] [[1788]] varð Íslandsverslunin að svokallaðri [[fríhöndlun]]. Eitt ákvæðið í fríhöndlunartilskipuninni var samt sem áður bann við verslun Íslendinga við aðra en þegna Danakonungs. Kaupmenn þurftu einnig að uppfylla ýmis skilyrði, svo sem að hafa næg matvæli í vöruhúsum ef til hungursneyðar kæmi. Fríhöndlun þessi var því ekki með þeim hætti að hana mætti telja til fríverslunar, skv. nútímaskilningi.
 
Eitt ákvæðið í fríhöndlunartilskipuninni var samt sem áður bann við verslun Íslendinga við aðra en þegna Danakonungs. Kaupmenn þurftu einnig að uppfylla ýmis skilyrði, svo sem að hafa næg matvæli í vöruhúsum ef til hungursneyðar kæmi. Fríhöndlun þessi var því ekki með þeim hætti að hana mætti telja til fríverslunar, skv. kröfum nútímans um viðskipti og siglingar.
Þetta fól í sér að dönsk afskipti og áhrif kæmu til með að minnka hratt með tilkomu stærri og frjálsari markaða, enda þótt danska krúnan ætti sér enn marga dygga áhangendur. Ásælni Frakka eftir aðstöðu á Íslandi vakti athygli og mótstöðu, bæði í [[Danmörk|Danmörku]] og [[Bretland]]i, en Frökkunum líkaði veran í Dýrafirði og vildu ganga til samninga um að stofna þar — án launverslunar — franska fiskimannanýlendu.
 
Allan þann tíma sem Íslendingar voru látnir sæta þessari illræmdu einokun, sem frá og með [[20. apríl]] [[1602]] <ref>[https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=1602&oldid=1485687 1602 — Íslenska Wikipedia]</ref> og fram að lögunum [[1854]] hvíldi eins og mara á þjóðinni. Þannig féll það Íslandi og í skaut að þjóna hagsmunum hins erlenda aðals, sem mat allan sinn auð í hráefnum á borð við gull og silfur — líkt og mun hafa tíðkast í [[merkantílismi|mekantílisma]], þeirrar fræðahefðar sem þá réði ríkjum í hagfræðikenningum.
 
Ísland hafði verið — líkt og flestar hinar undirokuðu smáþjóðir þessa tíma, sem nauðbeygðar þjónuðu kúgunarvaldi erlendra nýlenduherra — þurrausið af auðlindum. Gremja íslenskra útvegsbænda og búmanna gegn hinu danska ægivaldi er talin hafa verið þess valdandi, að Íslendingar virtu lögboð um viðskiptabann að vettugi. Íslendingar voru taldir hafa stofnað til launverslunar við sæfarana erlendu, þrátt fyrir að hún væri refsiverð.
 
==Haukadalsfranskan og Napóleon prins==