Útgáfa síðunnar 28. nóvember 2018 kl. 12:11 breyta Comp.arch (spjall \| framlög) 1.267 breytingar →‎Android-útgáfur: Nýjasta Android 9 Pie. Og smá umfjöllun um hvað er stutt og algengast, en sleppi prósentum (nema í kommentum) því ég vil ekki uppfæra hér líka (bara á ensku WP). ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 28. nóvember 2018 kl. 13:48 breyta taka aftur þessa breytingu Comp.arch (spjall \| framlög) 1.267 breytingar Tal yfir í texta/SMS; líka fyrir íslensku, gert í samstarfi við prófessor sem kenndi mér í HR (Háskólann í Reykjavík). Tel ok að setja HR í "lead", þó svo að þessi hluti sé sennilega ekki (eða er hann?) opinn hugbúnaður/hluti af Android. Set margt annað til viðbótar um proprietary/séreignarhugbúnað í lead sbr./afritað af ensku WP. Nýrri breyting →
Lína 2: [[Mynd:Android OS.jpg\|thumb\|Android farsími]] '''Android''' er [[stýrikerfi]] hannað aðallega fyrir [[snjallsími\|snjallsíma]], [[~~Spjaldtölva~~spjaldtölva\|spjaldtölvur]] og skyld tæki sem byggir á [[opinn hugbúnaður\|opnum hugbúnaði]] og er byggt upp á breyttri útgáfu [[Linux]] kjarnans. Það samanstendur af ~~stýrikerfinu~~stýrikerfis-kjarnanum ~~sjálfu~~sjálfum, miðbúnaði og helstu forritum. [[Google\|Google Inc.]] keypti Android Inc., fyrirtækið sem upphaflega vann að þróun Android stýrikerfisins árið 2005. Android er núna vinsælasta stýrikerfi í heimi líka vinsælla en [[Windows]] sem er þó enn ráðandi á afmörkuðum hluta markaðarins, þ.e. á hefðbundum einkatölvum sem það hefur aðallega verið notað á. Þó sjaldgæft sé að Android sé keyrt á hefðbundnum einkatölvum er það hins vegar mögulegt. Auk þessa hefur Google þróað Android TV fyrir sjónvörp, Android Auto fyrir bíla og Wear OS (sem áður hét Android Wear) fyrir snjallúr, hvert og eitt með sérhæft notendaviðmót. Aðrar útgáfur af Android hafa verið notaðar fyrir leikjavélar, stafrænar myndavélað og önnur raftæki. [[Notendaviðmót]] Android er aðallega byggt á beinum samskiptum við [[fjölsnertiskjár\|fjölsnertiskjá]] (líka notað án snertiskjás t.d. á sjónvörpum og hægt að nota viðtengt lyklaborð, en ekki bara á skjá, og mús). Notandinn stjórnar tækinu með fingrahreyfingum. Tækið bregst einnig við sé tækinu hallað eða snúið. Sé tækinu, til dæmis, snúið um 90 gráður þá heldur mynd á skjá áfram að snúa upp. [[Notendaviðmót]] Android (fyrir síma og spjaldtölvur) er aðallega byggt á beinum samskiptum við [[fjölsnertiskjár\|fjölsnertiskjá]] (einnig er hægt að nota viðtengt lyklaborð, en líka skjá, og mús); í breyttum Android útgáfum notað án snertiskjás s.s. á sjónvörpum. Notandinn stjórnar þá tækinu, s.s. síma, með fingrahreyfingum. Tækið bregst einnig við sé því hallað eða snúið. Sé því snúið um t.d. 90 gráður þá heldur mynd á skjá áfram að snúa upp. Núorðið, með viðbótum við Android sem koma með mörgum tækjum, er líka hægt að framkvæma sumar aðgerðir með tali, t.d. við leit á neti eða þar sem tali er breytt í texta, s.s. [[SMS]]. Google þróaði svona möguleika fyrir enskt tal og fleiri mál, og í samstarfi við [[Háskólinn í Reykjavík\|Háskólann í Reykjavík]] líka fyrir íslenskt mál. Greiningarfyrirtækið [[Canalys]], greindi frá því árið 2010 að Android stýrikerfið væri söluhæsta stýrikerfi fyrir [[snjallsími\|snjallsíma]] og tók þar fram úr [[Symbian]] stýrikerfi [[Nokia]] farsímarisans sem hafði verið það söluhæsta í tíu ár. Árið 2014, seldust 1000 milljón tæki með Android, meira en nokkur önnur stýrikerfi hafa nokkurn tíman selst. Við það varð Android vinsælasta stýrikerfi í heimi, uppsafnað, líka vinsælla en Windows sem er þó enn ráðandi á afmörkuðum hluta markaðarins, þ.e. á hefðbundum einkatölvum sem það hefur aðallega verið notað á.▼ <!--Initially developed by Android Inc., which Google bought in 2005, Android was unveiled in 2007, with the first commercial Android device launched in September 2008. The operating system has since gone through multiple major releases, with the current version being 9 "Pie", released in August 2018. The core Android source code is known as Android Open Source Project (AOSP), and is primarily licensed under the Apache License. -->▼ Android var kynnt þann 5. nóvember 2007, samhliða stofnun [[Open Handset Alliance]] samtakanna (og fyrsta Android tækið var selt í september 2008). Það eru samtök 80 vélbúnaðarframleiðanda, hugbúnaðarframleiðanda og fjarskiptafyrirtækja sem styðja við þróun opinna staðla fyrir farsíma og skyld tæki. ~~Google~~Opni ~~gaf~~forritakóðinn að Android sjálfu þ.e. grunninum (án Linux kjarnans sem líka er opinn kóði) gengur undir nafninu Android Open Source Project (AOSP), sem er að mestu gefinn út undir [[Apache-leyfi]]nu, sem er leyfi fyrir frjálsan og opinn hugbúnað (GPL-leyfið er líka frjálst, og er notað fyrir Linux-kjarnann, hluta Android).▼ Þó svo að Android sé opinn hugbúnaður, er svo nánast aldrei um að ræða varðandi þann hugbúnað sem í heild sinni kemur uppsettur á Android tækjum með öllum þeim tengda hugbúnaði sem venjulega kemur með.<!-- t.d. vegna driver-a/rekla, þ.e. án þeirra myndi Android ekki virka, né sennilega keyrast upp. "Android is also associated with a suite of proprietary software developed by Google, called Google Mobile Services[10] (GMS) that very frequently comes pre-installed in devices, which usually includes the Google Chrome web browser and Google Search and always includes core apps for services such as Gmail, as well as the application store and digital distribution platform Google Play, and associated development platform. These apps are licensed by manufacturers of Android devices certified under standards imposed by Google, but AOSP has been used as the basis of competing Android ecosystems, such as Amazon.com's Fire OS, which use their own equivalents to GMS." --> Sem dæmi nota flestir notendur [[Google Play]] forritið/búðina, sem er [[séreignarhugbúnaður]], þ.e. ekki opinn, til að setja inn Android forrit. Aðrar leiðir eru mögulegar til þess <!-- t.d. með snúru, sem byggir bara á opnu Android --> og sumir framleiðendur bæta við sínu eigin forriti sem er staðgengill eða viðbót við þá leið. Önnur dæmi um séreignarhugbúnað eru [[Google Chrome]] <!--ATH aðeins Chromium er opinn ekki Chrome--> vafrinn sem yfirlett kemur með (og Firefox, sem er opinn hugbúnaður, er valkostur við). Mikið af Android forritum, sem notendur geta náð í, krefjast líka [[Google Mobile Services]] frá Google sé uppsett á tækinu, sem er heldur ekki opinn hugbúnaður en fylgir oftast með. Android hefur utan um sig samfélag margra forritara sem hanna [[forrit]] fyrir stýrikerfið og auka þar með virkni þess. Nú eru til, yfir milljón forrit fyrir Android. [[Google Play]] er vefverslun með forrit sem rekin er af Google en einnig er hægt að hlaða niður forritum og viðbótum fyrir Android frá öðrum aðilum. Android hefur verið mest selda stýrikerfið um allan heim á snjallsímum síðan 2011 og á spjaldtölvum síðan 2013. Það hefur yfir tvo milljarða af notendum og Google Play búðin hefur yfir 3.3 milljón forrit. ▲Android var kynnt þann 5. nóvember 2007, samhliða stofnun [[Open Handset Alliance]] samtakanna. Það eru samtök 80 vélbúnaðarframleiðanda, hugbúnaðarframleiðanda og fjarskiptafyrirtækja sem styðja við þróun opinna staðla fyrir farsíma og skyld tæki. Google gaf Android út undir [[Apache-leyfi]]nu, sem er leyfi fyrir frjálsan og opinn hugbúnað (GPL-leyfið er líka frjálst, og er notað fyrir Linux-kjarnann, hluta Android). == Android-útgáfur == Lína 97 ⟶ 103: Mikill meirihluti notenda nota útgáfu Android 6.0 Marshmallow <!-- 21.3% fyrir ná einu útgáfu, þá mest notuð, en Nougat, þ.e. 7.0 plús 7.1 meira notað --> eða nýrri. Og mikill meirihluti notenda <!-- 78.9% --> notar vélbúnað sem styður [[OpenGL ES 3.0]] eða nýrra. Nýrri útgáfur af Android (þ.e. Nougat og nýrra, eða allar studdar útgáfur af Android) styðja [[Vulkan]], sem er valkostur við OpenGL ES, þ.e. þegar Android er keyrt á vélbúnaði sem styður. == Forritun fyrir Android == <!--Afritað frá ensku [[Android software development]]--> Upphaflega var eingöngu hægt að forrita svokölluð "[[App\|öpp]]" (e. app), fyrir Android stýrikerfið í forritunarmálinu [[Java (forritunarmál)\|Java]] (þó svo að [[C (forritunarmál)\|C]] forritunarmálið sé notað af stýrikerfinu sjálfu, [[Linux]] kjarnann og t.d. "Bionic" hluta þess, og [[rekill\|reklum]] (e. driver) sem Android notar). Hægt er að nota Java 7 með öllum fídusum úr því máli (og suma úr Java 8, og jafvel nýrri útgáfur, t.d. Java 9), en í raun öll foritunarmál sem þýðast yfir í Java "bytecode"; t.d. styður Google að önnur forritunarmál séu notuð og þá sérstaklega [[Kotlin (forritunarmál)\|Kotlin]]. Annað mál, Go, frá þeim, hefur stuðning (sem þó er takmarkaður). Og eins og áður segir er C og nú C++ notað, en bæði hafa takmarkaðan stuðning (og var ómögulegt að nota upphaflega, fyrir sjálf smáforritin). Því eru þau oftast ekki notuð og þegar annað hvort eða bæði er notað, er samt meginhlutinn samt yfirleitt skrifaður í Java. == Markaðshlutdeild == ▲Greiningarfyrirtækið [[Canalys]], greindi frá því árið 2010 að Android stýrikerfið væri söluhæsta stýrikerfi fyrir [[snjallsími\|snjallsíma]] og tók þar fram úr [[Symbian]] stýrikerfi [[Nokia]] farsímarisans sem hafði verið það söluhæsta í tíu ár. Árið 2014, seldust 1000 milljón tæki með Android, meira en nokkur önnur stýrikerfi hafa nokkurn ~~tíman~~tímann selst. Við það varð Android vinsælasta stýrikerfi í heimi, uppsafnað, líka vinsælla en Windows sem er þó enn ráðandi á afmörkuðum hluta markaðarins, þ.e. á hefðbundum einkatölvum sem það hefur aðallega verið notað á. <!-- == Tilvísanir == <references /> ▲--> --> == Tenglar == * [http://www.android.com Vefsíða Android] Lína 113 ⟶ 122: * [https://play.google.com Google Play] {{~~stubbur~~Stubbur\|hugbúnaður}} [[Flokkur:Snjallsímar]] Lína 119 ⟶ 128: [[Flokkur:Linux]] [[Flokkur:Frjáls stýrikerfi]] [[Flokkur:Séreignarhugbúnaður]]

„Android“: Munur á milli breytinga