„Hrappseyjarprentsmiðja“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
EmausBot (spjall | framlög)
m Bot: Flyt 1 tungumálatengla, sem eru núna sóttir frá Wikidata á d:Q16428277
Thorlaug (spjall | framlög)
Lína 3:
 
==Upphaf prentsmiðjunnar==
[[Ólafur Olavius|Ólafur Ólafsson Olavius]] fékk konungsleyfi til að stofna prentsmiðju í Skálholtsbiskupsdæmi með því skilyrði að þar yrði ekki prentað guðsorð, á því átti [[Hólaprentsmiðja]] einkarétt. Ólafur hafði áður látið prenta ýmis rit í [[Kaupmannahöfn]], meðal annars fyrstu útgáfu [[Njála|Njálu]]. Ólafur fékk lán til tækjakaupa hjá [[Bogi Benediktsson|Boga Benediktssyni]] í Hrappsey, sem jafnframt átti hlut í verksmiðjunni og var hún reist í eynni. Ári síðar keypti Bogi hlut Ólafs og átti prentsmiðjuna lengst af einn og rak ásamt náfrænda sínum Guðmundi Ólafssyni en [[Magnús Ketilsson]], sýslumaður [[Dalasýsla|Dalamanna]], stýrði hins vegar útgáfunni að mestu. Í [[Þjóðsögur Jóns Árnasonar|þjóðsögum Jóns Árnasonar]] er sagt að Bogi hafi keypt prentsmiðjuhúsið á góðu verði eftir að maður hafði hengt sig í því og sumum þótti reimt þar. Dætur Boga áttu að hafa reynt eitt sinn að sofa þar, þegar gestanauð var mikil á Stafafelli en varð ekki svefnsamt.
 
==Útgáfan==
Frá Hrappseyjarprentsmiðju komu bækur af ýmsu tagi, svo sem [[Alþingisbækur Íslands]], fræðslurit ýmiss konar, sum skrifuð af Magnúsi, sem var einn helsti frumkvöðull [[upplýsingin á Íslandi|upplýsingarstefnunnar]] á Íslandi, [[Atli (ritverk)|Atli]] eftir [[Björn Halldórsson]] í [[Sauðlauksdalur|Sauðlauksdal]], ''[[Búnaðarbálkur (Eggert Ólafsson)|Búnaðarbálkur]]'' [[Eggert Ólafsson|Eggerts Ólafssonar]], kvæðabækur og fleira. [[Jón Þorláksson á Bægisá|Jón Þorláksson]], síðar prestur á Bægisá, vann um tíma við prentsmiðjuna og gaf út bækur sínar þar. Fyrsta íslenska tímaritið, ''[[Islandske Maanedstidender]]'', var líka gefið út í Hrappsey á árunum 1773-1776. Var það á dönsku og gefið út sem umbun til þeirra dönsku styrktarmannanna sem hjálpuðu til við stofnun og rekstur prentsmiðjunnar. Guðmundur Ólafsson, náfrændi og uppeldisbróðir Boga úr Breiðafjarðareyjum, starfaði einnig við prentsmiðjuna en hann skrifaði upp mikið af fornum ritum til útgáfu. Afi þeirra Boga, Bjarni Bjarnason lögréttumaður í Langey, átti gamalt og merkilegt handrit sem síðar komst í hendur Árna Magnússonar handritasafnara. „Auðugur, skýr og margfróður. Talaði nokkur erlend tungumál“, segir í Dalamönnum en mæður þeirra Ólafs og Boga voru systur, fæddar með árs millibili.<ref>Heimildir: Stríðshjálp 1681, 1703, ÍÆ.I.130/158, Lrm., Esp.4511, Æ.A-Hún.54, DI. I, Dalamenn, Sýsl.II.48</ref>
 
==Endalokin==
Lína 13:
== Heimildir ==
* {{bókaheimild|höfundur=Jón Helgason (prófessor)|titill=Hrappseyjarprentsmiðja 1773-1794|útgefandi=Hið íslenzka fræðafélag|ár=1928}}
* Heimildir: Stríðshjálp 1681, 1703, ÍÆ.I.130/158, Lrm., Esp.4511, Æ.A-Hún.54, DI. I, Dalamenn, Sýsl.II.48
 
[[Flokkur:Íslensk bókaforlög]]