„Kolefni“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Comp.arch (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
nokkrar orðalagsbreytingar
Lína 15:
Efnisástand = Fast efni}}
 
'''Kolefni''' er [[frumefni]] með efnatáknið '''C''' og ersætistöluna [[efnatákn|númer sex]]6<ref name="efna"/> í [[Lotukerfið|lotukerfinu]].
 
Það er mjög algengur, fjórgildur, málmleysingi og er til í nokkrum mismunandi formum:
 
* [[Demantar|Demantur]] (harðasta þekkta steinefnið). Samsetning: Hvert atóm er bundið fjórum öðrum, sem mynda þannig þéttriðið þrívítt net úr sex kolefnisatóma hringjum.
* [[Grafít]] (eitt mýksta efnið). Samsetning: Hvert atóm er bundið þremur öðrum atómum, sem myndar tvívíða breiðu eins og teppi, úr flötum sex kolefnisatóma hringjum. Hvert lag tengister mjög lauslegalaustengt næsta lagi fyrir ofan sig og neðan.
 
Fullerín, sem kennt er við [[Buckminster Fuller]], er gert úr sameindum kolefnisatóma á [[nanómetri|nanómetrakvarða]]. Einfaldasta form þess er úr sameindum, sem eru þannig, að 60 kolefnisatóm eru tengdtengjast saman og mynda kúlu, sem svipar til fótbolta. Þetta minnir á kúlu-einingahúsin, sem hönnuð voru afkúlueiningahúsin Buckminster Fuller hannaði á sínum tíma og þaðan kemur nafnið.
 
<!-- Eitthvað þarf nú að laga það sem hér kemur á eftir, en ég nenni ekki að eiga við þetta meira í bili. --[[Notandi:Moi|Moi]] 13:01, 12 mar 2005 (UTC) -->
Kinrok samanstendurer afúr litlum grafítsvæðumgrafítflögum. Þessi svæðiFlögurnar eru dreifð afhandahófskennt handahófidreifðar þannig að heildarbyggingin er jafnáttjafnátta.
 
Glerkennt kolefni er jafnáttjafnátta og sterkt sem gler. Ólíkt því sem er í venjulegu grafíti eruliggja grafísku lögingrafítlögin ekki hagrætt eins og blaðsíður í bók heldur eru þau krumpuð samansamankrumpuð eins og pappírblaðarusl.
 
Koltrefjaefni eru svipuð glerkenndu kolefni. Við sérstaka meðhöndlun (strekking á lífrænum trefjum sem svo eru kolaðar) er hægt að hagræða kolefnisflötunum í sömu stefnu og trefjarnar. Hornrétt á trefjaröxulinntrefjaöxulinn vantar stefnu á kolefnafletina.
 
Kolefni finnst í öllum lífrænum verum og er undistaða [[lífræn efnafræði|lífrænnar efnafræði]]. Þessi málmleysingi hefur einnig þann áhugaverða efnafræðilega eiginleika að geta bundist við sjálfan sig og margar tegundir annarra efna, og myndar þannig nærri 10 milljón þekkt efnasambönd. Sameinað viðÁsamt [[súrefni]] myndar það [[kolsýra|kolsýrukoltvísýring]] sem er lífsnauðsynleglífsnauðsynlegur fyrir gróður. Sameinað viðMeð súrefni og [[vetni]] getur þaðkolefni myndað mörg efnasambönd, þar á meðal [[fitusýra|fitusýrur]], sem eru nauðsynlegar flestu lífi, og estra, sem gefa mörgum ávöxtum bragð sitt. [[Samsæta]]n [[kolefni-14]] er mikið notaðnotuð við [[C-14 aldursgreining|aldursákvörðun með geislakolumgeislakolsaðferð]].
 
== Tilvísani ==