„Megineldstöð“: Munur á milli breytinga

'''Megineldstöð ''' er stór [[Eldstöð|eldstöð]] yfir [[Kvikuhólf|kvikuhólfi]] þar sem gos hafa átteiga sér stað yfirá mjög langtlöngu tímabiltímaskeiði. Á ensku er fyrirbærið ýmist kallað ''central volcano'' eða ''volcanic center''. Á Íslandi er oftast [[Sprungukerfi|sprungukerfi]] oftast tengt megineldstöðinni.

Þegar útkulnaðar megineldstöðvar á [[Austurland]]i voru rannsakaðar komu í ljós fimm æviskeið þeirra, s.brsbr. í [[Dyrfjöll|Dyrfjallaeldstöðinni]].<ref name="vegvísir">Snæbjörn Guðmundsson, ''Vegvísir um jarðfræði Íslands. '' Reykjavík, Mál og Menning, 2015, 149</ref>

Fyrst myndast grunnur eldstöðvarinnar þegar frumstæð [[Basalt|basalthraun]] taka að renna.<ref name="vegvísir"/>Í byrjun geturer veriðoft ekkert til baranema sprungkerfið – eins og ernú núnaer t.d. í [[Grímsnes]]i - en þegar [[Kvika|kvika]] nær að koma upp um sprungurnar úr iðrum jarðar, getur með tímanum þróast mjög þétt gangaþyrping og hún breyst í grunnstæð [[Innskot|innskot]], t.d. [[Silla|sillur]] eða [[bergeitill|eitla]]. Haldi innskotavirkni og tíð eldgos áfram, byggist upp eldstöð á yfirborðinu og kvikan sem hreiðrar um sig, ýmist storkin eða hlutbráðin, jafnvel albráðin, myndar [[kvikuhólf]].<ref name="Ari Trausti"/>Þá er eldstöðin þegar komin yfir á næsta skeið og byrjar að senda frá sér þróaðri, súr hraun og ösku. Á Íslandi er næsta stigið oftast upphleðsla stórs eldfjalls sem er að mestu leyti samsett úr basaltlögum. Svo eldist eldstöðin og þá verðurgetur skyndilegaorðið skyndilegt og gríðarmíkiðgríðarmikið [[sprengigos]] – eins og gerðist síðast í [[Askja (fjall)|Öskju]] 1875 -, þak eldstöðvarinnar hrynur og umfangsmikilvíðáttumikil [[Sigketill|askja]] myndast. Að lokum, fyllist askjan af yngri hraunum sem meira og minna drekkja eldstöðinni.<ref name="vegvísir"/>