„Jónatengi“: Munur á milli breytinga

Í [[efnafræði]] er '''jónatengi''' [[efnatengi]] sem hlýztverður aftil vegna rafstöðu-aðlöðunaðlöðunar milli jákvætt og neikvætt hlaðinna [[jón (efnafræði)|jóna]]. [[Walther Kossel]] lýsti jónatenginu fyrstur manna árið 1916. Við [[rafeindasækni]]-mismun upp á [[Delta-EN|ΔEN]] = 1,7 er rætt um að tengið sé að 50% jónískt.<ref>Das Basiswissen der Chemie, Charles E. Mortimer, 6. Auflage, ISBN 3-13-484306-4</ref> Sé mismunurinn meiri en 1,7 telst tengið að mestu leyti jónískt, en sé hann minni, kallast það að mestu leyti [[deilitengi|deilið]]. Þessi mörk eru þó geðþóttakennd, hugmyndin um hreint jónatengi er í reynd hugarsmíð. Almennt er sagt að jónatengi skapist milli frumefna til vinstri í [[lotukerfið|lotukerfinu]], þ.e. [[málmur|málma]], og frumefna til hægri, þ.e. málmleysingja. [[Natrínklóríð]], (NaCl) sem oft er talið sígilt dæmi um jónatengi, telst vera 73% jónískt. Annað dæmi er [[sesínflúoríð]] (CsF) með 92%. Jónatengi eru m.ö.o. ávallt eitthvað blönduð deilitengjum. Hið gagnstæða gildir þó ekki, t.d. í frumefnis[[sameind]]um er tengið 100% deilið.

Atómin sækjast eftir því að láta ysta setna [[svigrúm]] sitt öðlast [[rafeindaskipan eðallofttegund]]ar með því að láta frá sér eða hremma til sín rafeindir. Það næst annaðhvort með því að frumefnið sem hefur lægriminni rafeindasækni (til vinstri í lotukerfinu) lætur frá sér eina eða fleiri rafeindir, en við það verða til einfalt eða margfalt hlaðnar [[plúsjón]]ir, eða frumefnið sem hefur hærrimeiri rafeindasækni (til hægri í lotukerfinu) tekur til sín eina eða fleiri rafeindir, en við það verða til einfalt eða margfalt hlaðnar [[mínusjón]]ir.

Plús- og mínusjónirnar laðast hvor að annarri með [[rafstaða|rafstöðu]]krafti. Orkan sem losnar við sameiningu jónategundanna tveggja er kölluð [[grindarorka]] og er hinn eiginlegi drifkraftur [[saltmyndun]]ar. Grindarorkan erverður þar með gerðtil úr fjórum þáttum:

* innbyrðis fráhrindiorkumfráhrindiorku kjarnanna annarsvegarannars vegar og rafeindaskýjanna hinsvegarhins vegar,

Þar eð rafsviðið teygir sig jafnt í allar rúmáttir, verða jónagrindur afar reglulegar. Vegna þess að [[jónaradíi|jónaradíarnir]] eru mismunandi eru jónískar grindargerðir samt mismunandi: [[Matarsalt]]sgrind (NaCl), [[sesínklóríð]]grind (CsCl), [[sinkblendi]]grind (ZnS), [[flúoríð]]grind (CaF₂) og fleiri sem nefndar eru eftir einkennandi dæmum. Tiltölulegur stöðugleiki mismunandi grindargerða vegna mismunandi samhæfingargeometríu og [[samhæfingartala|samhæfingartalna]] jónanna endurspeglast í [[Madelung-fasti|Madelung-fasta]] hverrar grindargerðar.

* jónakristallar eru oft litarlausirlitlausir því [[gildisrafeind]]irnar eru yfirleitt sterklega tengdar og verða aðeins örvaðar með ljóseindum afsem hærrihafa meiri orku en sýnilegssýnilegt ljóssljós.

* í vatnslausn losnar um jónirnar í söltum; jónísk efnasambönd eru sem sagt leysanleg í vatni - en þó í mjög mismiklum mæli. Þannig er natrínklóríð hraðleysanlegt í vatni, [[silfurklóríð]] hinsvegarhins vegar nær óleysanlegt.