„Hvalveiðar Norðmanna við Vestfirði á 19. öld“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 19:
Hvalstöðin er nú tóftir einar en eftir að [[fornleifaskráning]] á landi var gerð á svæðinu voru níu mannvirki skráð frá veru hvalveiðimanna, eins og smiðja, bræðsla og tvær bryggjur. Alls voru liðlega 150 gripir skráðir á landi og var stærsti gripaflokkurinn hvalbein en einnig var mikið magn [[Gjall|smíðagjalls]] og leirkers, eins og matardiskar og skálar, skráð.<ref name=":0">Gylfi Björn Helgason. (2015). ''Hvalveiðar Norðmanna við Vestfirði'' ''á 19. öld'', bls. 7-10.</ref>
[[Neðansjávarfornleifafræði|Fornleifaskráning neðansjávar]] sýndi talsvert af minjum norðanmegin eyrarinnar. Þegar allt var talið voru rúmlega 30 gripir skráðir í sjónum og voru það helst hvalbein og steinkol, en steinkol voru notuð sem eldsneyti fyrir gufubáta hvalveiðimanna. Leifar [[Barkskip|barksskip<nowiki/>s]] var jafnframt skráð sem sökk skammt frá hvalstöðinni árið 1906.<ref name=":0" />[[Mynd:DVS bræðsla SA2.jpg|thumb|Í forgrunni sjást leifar stromps sem tilheyrði bræðslu hvalveiðimanna á Dvergasteinseyri. Horft í suðaustur.|259x259dp]]Út frá niðurstöðum fornleifaskráningarinnar hefur tekist að fá skýrari mynd af athöfnum hvalveiðimanna á Dvergasteinseyri. Hvalveiðimennirnir reistu smiðju sunnan á eyrinni og fjarri öðrum mannvirkjum til þess að varna því að eldur brytist út um stöðina. Var bræðslunni fundinn staður norðvestan á eyrinni og með fram norðurfjörunni verkaði fólk hvali. Hvalveiðimennirnir hirtu aðeins þá hluta hvalsins sem hægt var að nota til lýsisgerðar og skilið aðra hluta af þeim í fjörunni sem ekki nýttist til þess háttar framleiðslu. Við bryggjuna norðanmegin á eyrinni lágu skip við höfn. Eftir hverja veiðiferð þurftu hvalveiðimennirnir að hreinsa skipin og hentu þeir öllu ruslinu sem hlóðst upp í ferðinni beint út í sjó, til dæmis áfengisflöskum og steinkolum. Austast á eyrinni voru skráðar minjar um bryggju og tvær verkfærageymslur í grennd svo að sennilega hefur [[skipakví]]Overið þar.ft á tíðum skemmdust hvalskip í veiðiferðum og var þvgengt að hafa skipakví á landstöðum þar sem hæmöguleikiæri á að lagfæra skipin á stuttum tíma svo að möhægt ri að senda þá auem fyrst aftur til veiða.<ref name=":3">Gylfi Björn Helgason. (2015). ''Hvalveiðar Norðmanna við Vestfirði á 19. öld'', bls. 25.</ref>
Leifar hvalstöðvarinnar eru ekki í neinni hættu vegna byggingarframkvæmda eða náttúruváar. Hvalstöðin hefur þó orðið fyrir raski á 20. öld, en eitt steypumannvirki var reist að hluta til ofan á rúst hvalveiðimanna og að auki hefur seinni tíma vegagerð skemmt bræðsluna.<ref name=":3" />
Lína 49:
Hvalstöðin á Uppsalaeyri í [[Seyðisfjörður (Ísafjarðardjúpi)|Seyðisfirði]] var reist árið 1897 og meðal eiganda var [[Ásgeirsverslun|Ágeirsverslunin]] á Ísafirði. Umræða var um að færa stöðina til Straumsvíkur í Hafnarfirði við aldamótin 1900 en hætt var við þau áform. Á endanum var hvalstöðinni valinn staður á Svínastekki við [[Reyðarfjörður|Reyðarfjörð]] á Austurlandi og hófust veiðar þar árið 1904.<ref>Trausti Einarsson. (1987). ''Hvalveiðar við Ísland 1600-1939'', bls. 55-56.</ref>
Fornleifaskráning á landi sýndi að mikil umsvif höfðu verið á eyrinni þrátt fyrir að hún hafi verið með aflaminnstu hvalstöðum Norðmanna. Í heildina voru skráð tíu mannvirki á eyrinni og tengdust sex þeirra norsku hvalveiðimönnunum, þar á meðal leifar tunnapalla, en á þeim voru hvallýsistunnur geymdar. Rúmlega 130 gripir voru skráðir á landi og var langstærsti parturinn af þeim múrsteinbrot úr mannvirkjum hvalveiðimanna.<ref name=":1">
Eftir að fornleifaskráning fór fram á eyrinni þá leiddi það í ljós að verkun hvala hafi sennilega farið fram á fjörinni sunnan sumarhússins. Frá fjörunni var stutt að fara í bræðsluna sem var byggð á þeim sem stað sem sumarbústaðurinn er nú á. Þegar hvallýsið var tilbúið hefur það verið sett í tunnur og geymt á pöllum rétt vestan við bræðsluna. Syðst á eyrinni hafði verkfærageymslu ásamt [[skipakví]] verið valinn staður.<ref name=":1" />
| |||