„Mið-Austurlönd“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
heimildir |
|||
Lína 319:
'''Afganistan.'''
Íslamska lýðveldið Afganistan er [[Lýðræði|lýðræðisríki]], nánar tiltekið forsetaræði. Ríkisvald Afganistan skiptist skv. [[Stjórnarskrá]] ríkisins í þrjá hluta. Framkvæmdarvald, löggjafarvald og dómsvald. Forsetinn fer fyrir framkvæmdarvaldinu. Hann er þjóðhöfðingi og æðsti ráðamaður varnarliðs Afganistan. Forsetinn er kosinn í allsherjarkosningum en hann þarf hreinan meirihluta atkvæða til að ná kjöri. Forsetinn skipar ríkistjórn Afganistan. Þjóðþingið fer með löggjafarvaldið. Þjóðþing Afganistan situr í tveimur deildum. Neðri deildin kallast Wolesi Jirga eða deild fólksins (e. House of people). Fulltrúar neðri deildarinnar eru kosnir í allsherjarkosningum. Efri deildinn kallast Merhrano Jirga eða öldungardeildinn (e. House of elders). Fulltrúar hennar eru skipaðir. Dómsvaldið er óháð framkæmdar- og löggjafarvaldinu en það samanstendur af þremur dómsstigum. Áfrýjunarrétt (e. Appeal Court), Hárétt (e.High Court) og Hæstarétt (e. Supreme Court).<ref>Afghanistan online, „Afghanistan: Branches of Government,“ http://www.afghan-web.com/politics/government.html (sótt 8. Apríl 2016).</ref>
'''Barein.'''
Barein er [[Einræði|einræðisríki]], nánar tiltekið konungsríki sem er bundið af stjórnarskrá. Barein er konungsríki þar sem konungurinn (e. the amir) fer fyrir framkvæmdarvaldinu og velur í ríkistjórn. Konungurinn er þjóðhöfðingi jafnt sem æðsti stjórnandi varnarliðs Barein. Þrátt fyrir að konungurinn fer með framkvæmdarvaldið hefur hann framselt það að miklu leiti til ríkisstjórnarinnar frá með 1956. Konungurinn skipar forsætisráðherra sem skipar í og fer fyrir ríkistjórninni sem er skipuð 18 ráðherrum. Konungur og Forsætisráðherra hafa báðir neitunarvald þegar að það kemur að ákvörðunum ríkistjórnarinnar. Stór hluti ráðherra Barein eru meðlimir Al Khalifa Konungsfjölskyldunnar.
'''Egyptaland.'''
Egyptaland er formlega lýðræðisríki með forsetaþingræði. Stjórnskipan Egyptalands hvílir á stjórnarskrá sem var sett árið 1971, en endurbætt og aðlöguð að hinni nýju stjórnskipan í þjóðaratkvæðagreiðslu 19.mars 2011. Egypska þingið samanstendur af tveimur deildum. Samkunda Fólksins eða Majlis al Shaab er neðri deild þingsins. Hún samanstendur af 498 kjörnum og 10 skipuðum fulltrúum. Efri deildin kallast Shura Ráðið (e. the Shura Council) og samanstendur af 270 kjörnum og 90 skipuðum fulltrúum. Forsetinn fer fyrir framkvæmdarvaldinu. Hann er kosinn í allsherjarkosningum.<ref>OECD, „e-Government studies“ http://www.oecd-ilibrary.org/governance/oecd-e-government-studies-egypt-2012_9789264178786-en (sótt 8. Apríl 2016)</ref> Forsetinn þarf að uppfylla ýmis skilyrði, meðal annars þarf hann að vera Egypskur ríkisborgari, báðir foreldrar hans þurfa að vera Egypskir, hann þarf að hafa sinnt herskyldu og hafa náð 40 ára aldri. Dómsvaldið í Egyptalandi er óháð framkvæmdar og löggjafarvaldinu. Egypska dómskerfið samanstendur af veraldlegum og trúarlegum dómstólum.<ref>„Egypt‘s new constitution to be followed by tackling key political lawshttp,“''ahramonline'', 19.Janúar 2014 ://english.ahram.org.eg/News/91969.aspx (sótt 6.apríl 2016)</ref>
'''Írak.'''
Írak er lýðræðisríki, nánar tiltekið sambandsríki sem býr við þingræði. Forsætisráðherra Írak fer með framkvæmdarvaldið ásamt forsetanum og ríkistjórn Írak sem kallast ráðherraráðið (e. Council of Ministers) Löggjafarvaldið er í honum tveggja löggjafarsamkundna, fulltrúaráðsins (e. Council of representatives) og Sambandsráðsins (e. Federation Council). Dómsvaldið í Írak er óháð framkvæmdar- og löggjafarvaldinu.<ref>Irfad, „Iraq Goverment“ http://www.irfad.org/iraq-government/# (Sótt 6.apríl 2016)</ref>
'''Íran.'''
Íslamska lýðveldið Íran er eina klerkaveldið (e.theocracy) í heiminum. Klerkaveldi sem stjórnskipan flokkast undir einræði. Klerkaveldi er stjórnarform þar sem æðsti valdhafi er sagður fara með vald Guðs, öll löggjöf byggir á trúarbrögðum og á að tjá vilja Guðs. Íslamska lýðveldið Íran var sett á fót árið 1979 í kjölfari byltingar gegn einveldisstjórn Mohammad-Reza Shah Pahlavi. Tvær tegundir stjórnsýslu stofnanna eru við lýði í Íran. Embætti sem er kosið í og embætti sem er skipað í. Kerfið flækist síðan vegna tilvistar hinna mörgu valdakjarna (e.multiple power centers). Hinir svokölluðu valdakjarnar eru stofnanir sem eru hugsaðar sem trúarleg viðbót við hinar hefðbundnu ríkistofnanir. Þar af leiðandi deila valdakjarnarnir ábyrgð með þeim stofnunum sem þeir eru viðbót við. Æðsta yfirvald íslamska lýðveldisins Íran er embætti leiðtogans (e.supreme leader). Embættið sameinar trúarlegt og veraldlegt yfirvald. Leiðtoginn er skipaður ævilangt af samkundu sérfræðinga. Samkundan samanstendur af 86 klerkum sem eru kosnir til átta ára í senn. Forsetinn er kosin með allsherjar kosningu á fjögurra ára fresti. Hann verður að vera twelver Shiite og karlkyns. Hann þarf ekki að vera klerkur þrátt fyrir að það sé algengast. Forsetinn fer fyrir framkvæmdarvaldinu fyrir utan þau málefni sem Leiðtoginn sér um. Forsetinn skrifar undir frumvörp sem þingið hefur samþykkt og staðfestir þau sem lög. Hann skipar meðlimi ríkistjórnarinnar (e. Cabinet) og ríkistjóra fylkja (e.provincial governors). Þingið getu lýst yfir vantrausti á forsetan og leiðtoginn síðan svipt hann embætti í kjölfarið. Íranska þingið situr í einni deild og er kallað Majles. Það samanstendur af 290 þingmönnum sem eru kosnir í allsherjar kosningum til fjögurra ára í senn. Allir nema fimm af meðlimum þingsins þurfa að vera múslimar. Stjórnarskrá Íran kveður á um að Kristnir eigi að hafa þrjá fulltrúa á þingi, Gyðingar einn og Zaraþústrar einn. Þingið hefur löggjafarvald en löggjöfin má ekki ganga gegn stjórnarskránni eða Islam.<ref>H.E. Chahabi & Arang Keshavarzian, „Politics in Iran“ í ''Comparative Politics Today,'' 10. útg., ritstj. G.Bingham Powell, Russel J Dalton og Kaare Strom. (New York: Longman, 2012), 520-534.</ref> Samkvæmt 156.grein stjórnarskrár Íran er dómsvaldið óháð framkvæmdar- og löggjafarvaldinu. Leiðtoginn skipar æðsta yfirmann dómkerfisins sem útnefnir síðan forseta hæstaréttar (e. head of the supreme court).<ref>Omar Sial, „A Guide to the legal system of the Islamic Republic of Iran,“ <nowiki>http://www.nyulawglobal.org/globalex/Iran.html</nowiki> (sótt 8. Apríl 2010).</ref>
'''Israel.'''
Ísrael er lýðræðisríki, nánar tiltekið þingræðisríki. Ísraelska ríkisvaldið skiptist í þrjá hluta. Framkvæmdarvald, Löggjafarvald og Dómsvald. Forsætisráðherra Ísrael fer fyrir framkvæmdarvaldinu. Ísraelska þingið fer með löggjafarvaldið og kallast Knesset. Þingið situr í einni deild og hefur 120 fulltrúa sem er kosnir í allsherjarkosningum. Dómsvaldið er óháð framkvæmdar- og löggjafarvaldinu. Þrátt fyrir að Ísrael hefur ekki stjórnaskrá hefur ríkið svokölluð grunnlög sem þjóna á vissan hátt sama hlutverki. Forseti Ísrael er kosinn af þinginu til 7 ára í senn. Hann talar fyrir hönd Ísrael í alþjóðakerfinu en hefur lítil raunveruleg völd.<ref>„Israeli Politics,“ ''My Jewis learning'', http://www.myjewishlearning.com/article/israeli-politics/ (Sótt 8.apríl2016)</ref>
'''Jemen.'''
Stjórnarfar í Jemen er óljóst í dag vegna yfirtöku vopnaðra samtaka sem kallast Houthis eða Ansar Allah á árunum 2014-2015. Samtökin tóki ríkið yfir og tilkynntu að þau myndu leysa upp þáverandi stjórnfyrirkomulag.<ref>„Houthis take charge in yemen,“''Al Arabiya'', 5.febrúar 2015, http://english.alarabiya.net/en/News/middle-east/2015/02/06/Yemen-s-Houthi-to-issue-constitutional-decree.html (sótt 6.apríl 2016)</ref>
'''Jórdanía.'''
Jórdanía er einræðisríki, nánar tiltekið konungsríki sem er bundið af stjórnarskrá. Stjórnarskráin skiptir völdum ríkistjórnarinnar í framkvæmdarvald, löggjafarvald og dómsvald. Löggjafarvaldið er bæði í höndum konungs og þingsins. Konungurinn fer líka með framkvæmdarvaldið með aðstoð ríkistjórnarinnar sem er kölluð Ráðherraráðið (e. Council of Ministers). Dómsvaldið er falið sjálfstæðum dómstólum sem eru óháðir framkvæmdar- og löggjafarvaldinu.<ref>Countrystudies, „Jordan: The Government“, http://countrystudies.us/jordan/54.htm (sótt 8.apríl 2016)</ref> Löggjafarþingið er kallað þjóðþingið og situr í tveimur deildum. Efri deildin kallast Öldungadeild (e. House of Notbles). Hún hefur 30 fulltrúa skipaða af konungi. Konungur skipar þingmennina til 4 ára í senn í tveimur helmingum, annan helminginn þegar tvö ár eru liðin af kjörtímabilinu. Þeir þingmann sem þá eru skipaðir sinna embætti þangað til tvö ár eru liðinn af næsta kjörtímabili. Neðri deildin kallast Fulltrúadeildin. Fulltrúadeildin hefur 30 kjörna fulltrúa. Þingið er í raun frekar valdalaust og konungur fer að mestu leiti með löggjafavaldið.<ref>Countrystudies, „Jordan: The Legislature“, http://countrystudies.us/jordan/56.htm (sótt 8.apríl 2016)</ref> Dómskerfið í Jórdaníu byggir á Sharia lögum Íslamstrúar ásamt lögum með evrópskan uppruna. Það eru þrjár tegundir dómstóla í Jórdaníu: Borgararéttur, Trúarréttur og sérstakir dómstóla (e.special courts).<ref>Countrystudies, „Jordan: The Judiciary“, http://countrystudies.us/jordan/57.htm (sótt 8.apríl 2016)</ref>
'''Líbanon'''.
Lína 359:
'''Óman.'''
Óman er einræðisríki nánar til tekið konungsríki. Í Oman er Soldánin (konungur) bæði þjóðarleiðtogi og forsætisráðherra ríkistjórnarinnar, sem fer með framkvæmdarvaldið. Soldánin fer með löggjafarvaldið en hefur ráðgefandi ráð kallað ráðherraráðið (e.Council of Ministers) sem er skipað 27 meðlimum. Ráðherraráðið hefur þó engin raunverulög völd. Dómskerfi Oman byggir á túlkun Ibadi á hinum Íslömsku sharia lögum. Dómstólar fara eftir héruðum og er stjórnað í samvinnu við gadi. Gadi er dómari sem hefur fengið stöðu sína annað hvort með því að útskrifast frá háskóla með gráðu í Íslömskum lögum eða með því að hafa stundað nám hjá innlendum trúarbragða sérfræðingum. Þrátt fyrir að stýrast mest af sharia lögum reynir dómskerfið að komast að niðurstöðu sem er sanngjörn öllum aðilum. Þar af leiðandi hafa ættbálkalög í mörgum tilvikum blandast trúarlegum lögum.<ref>Countrystudies, „Oman: Government Institutions“, <nowiki>http://countrystudies.us/persian-gulf-states/66.htm</nowiki> (sótt 8.apríl 2016)</ref>
'''Pakistan.'''
Pakistan er lýðræðisríki, nánar tiltekið sambandsríki sem býr við þingræði. Þing sambandsríkisins kallast Majlis-is-shoora eða ráðgjafaráðið. Ráðgjafaráðið fer með löggjafarvaldið. Það samanstendur af öldungadeild sem er efri deildin og Þjóðþinginu sem er neðri deildin. Forsetinn er þjóðhöfðingi og hann skipar forsætisráðherrann. Forsætisráðherrann er alltaf valin úr hópi þingmanna þjóðþingsins. Hann fer fyrir framkvæmdarvaldinu. Dómstólar í Pakistan eru óháðir framkvæmdar- og löggjafarvaldinu. Forseti Pakistan skipar dómara Hæstaréttar.<ref>Countrystudies, „Pakistan: Government Structure“, http://countrystudies.us/pakistan/65.htm (sótt 8.apríl 2016)</ref>
'''Palestína.'''
Lína 371:
'''Sameinuðu Arabísku Furstadæmin.'''
Sameinuðu Arabísku Furstadæmin eru sambandsríki sem samanstendur af sjö ríkjum sem búa við einræði. Þau eru: Abu Dhabi, Ajman, Dubai,Fujairah, Ras al-khaimah, Sharjah og Umm al-Quwain. Ríkin búa við bráðabirgða stjórnarskrá sem var sett 1972. Stjórnarskráin skiptir ríkisvaldinu í löggjafarvald, framkvæmdarvald og dómsvald. Hún skiptir einnig löggjafar- og framkvæmdarvaldinu í alríkislögsögu og lögsögu furstadæmanna. Ríkistjórnin fer með utanríkisstefnu sambandsríkjanna, vörn þeirra og öryggismál, innflytjendamál og samskiptamál. Furstarnir fara með önnur völd. Framkvæmdarvaldið samanstendur af Æðsta ráði sambandsins( e.supreme council), Ráðherraráðinu (e.Cabin of Ministers) og forsetanum. Æðsta ráðið fer með löggjafar og framkvæmdarvaldið á alríkisstiginu. Æðsta ráðið samanstendur af furstum ríkjanna sjö. Það kýs innan sinna raða formann og varaformann til fimm ára í senn. Æðsta ráðið sér um alla stefnumótun og löggjöf fyrir alríkið. Forsetinn er stjórnarformaðu æðsta ráðsins, hann er þjóðhöfðingi og æðsti stjórnandi varnarliðs furstadæmanna. Forsetinn skipar forsætisráðherrann, Vara forsætisráðherrana tvo, ráðherra ríkistjórnarinnar og alla æðstu yfirmenn hersins. Dómsvaldið er óháð framkvæmdar- og löggjafarvaldinu. Það samanstendur of forseta dómsvaldsins og fimm öðrum dómurum sem eru skipaðir af Forseta furstadæmanna. Skipan þeirra er hins vegar einnig háð samþykki æðsta ráðsins.<ref>Countrystudies, „The United Arab Emirates: Government and Politics“, http://countrystudies.us/persian-gulf-states/90.htm (sótt 8.apríl 2016)</ref>
'''Sádí-Arabía'''
Konungsríkið Sádí-Arabía er einræðisríki sem gengur í arf. Árið 1992 vöru sett lög um rétt og ábyrgð ríkistjórnarinnar sem kallast Grunn lög um stjórnunarhætti (e. Basiv Law of Governance). Konungur Sádí-Arabía er einnig forsætisráðherra, þjóðhöfðingi og æðsti stjórnandi hersins. Embætti konungs gengur í arf. Ríkistjórnin eða Ráðherraráðið (e.Council of Ministers) er skipað af konungi á fjögurra ára fresti og er oftast mannað meðlimum konungsfjölskyldunnar. Löggjafarvaldið er í höndum konungs en hann hefur ráðgefandi þing (e. Consultive Counsil) sem er þekkt sem Majlis as-Shura eða Shura Ráðið (e. Shura Council). Ráðið samanstendur af 150 meðlimum sem eru skipaðir til 4 ára. Árið 2011 tilkynnti konungur að konur mættur sitja í ráðinu og skipaði 30 konur í ráðið. Löggjafarvald Sádí-Arabíu fylgir Sharia lögum Íslamstrúar. Réttarkerfi Sádía-Arabíu samanstendur af þremur megin hlutum. Fyrsta tilfellis dómstólum (e. Courts of the First Instance) sem eru almennir dómstólar. Dómstólar ógildinga (e.Courts of Cassation) og æðstu dómstólar (e. Supreme Judicial Council).<ref>Helen Siegler and associates,“The Political System of Saudi Arabia,“ http://www.hziegler.com/articles/political-system-of-saudi-arabia.html (Sótt 9 apríl.2016)</ref>
'''Súdan.'''
Lína 383:
'''Sýrland.'''
Sýrland er formlega lýðræðisríki sem býr við forsetaþingræði. Forsetinn er þjóðhöfðingi, hann fer fyrir framkvæmdarvaldinu ásamt því að vera æðsti yfirmaður hersins. Forsetinn er kosin í allsherjarkosningum á 7 ára fresti. Forsetinn skipar forsætisráðherra. Þing fólksins eða Majlis al-shaab fer með löggjafarvald í sýrlandi. Þingið situr í einni deild og er kosið í allsherjarkosningum á 4 ára fresti. Dómsvaldið er óháð framkvæmdar- og löggjafarvaldinu, dómarar eru tilnefndir af forsetanum en síðan skipaðir af æðsta dómsráðinu (e. supreme judical council.)<ref>Global Edge, „Syria Government“ http://globaledge.msu.edu/countries/syria/government (Sótt 9 apríl 2016)</ref>
'''Túnis.'''
Lína 391:
'''Tyrkland.'''
Tyrkland er lýðræðisríki, nánar til tekið þingræðisríki. Forseti ásamt ríkistjórninni fara með framkvæmdarvaldið. Völd forseta eru þó lítil. Forsetinn er þjóðhöfðingi og er kosinn til sjö ára í senn. Þjóðþingið (e.Grand national assembly) fer með löggjafarvaldið en það er skipað 450 fulltrúum sem eru kosnir í alsherjakosningum til fimm ára í senn. Dómsvaldið er óháð framkvæmdar- og löggjafarvaldinu.<ref>Columbia, „ Turkey at a Glance: Government and legar system“ http://www.columbia.edu/~sss31/Turkiye/gov-system.html (sótt 9 apríl 2016)</ref>
{{Gæðagrein}}
| |||