„Hveiti“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Xqbot (spjall | framlög)
m Vélmenni: fr:Blé er fyrrum úrvalsgrein
Jóna Þórunn (spjall | framlög)
m hveiti er ekki tínt upp úr ökrunum
Lína 38:
<small>Tilv:<br />&nbsp;&nbsp;[http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=42236 ITIS 42236] 2002-09-22</small>
}}
'''Hveiti''' ([[fræðiheiti]]: ''Triticum'') er [[ættkvísl (flokkunarfræði)|ættkvísl]] [[jurt]]a af [[grasaætt]]. Hveiti er korn sem upphaflega er frá [[Frjósami hálfmáninn|frjósama hálfmánanum]] svæði [[Austurlönd nær|Austurlöndum nær]] og [[Eþíópía|Eþíópíu]] en nú ræktað um allan heim. Árið 2007 var heimsframleiðslu á hveiti 607 milljónir tonna, sem gerir það að þriðja mest framleiddu kornafurð á eftir [[maís]] (784 milljón tonn) og [[hrísgrjón]] (651 milljón tonn). Árið 2009 var heimsframleiðsla á hveiti komin í annað sæti á eftir maís eða 682 milljónir tonna. Hveiti er yfirleitt malað í [[mjöl]] sem notað er til að búa til [[brauð]], [[kaka|kökur]], [[pasta]] og [[kúskús]] og einnig í [[Bjór (öl)|bjórgerð]] og [[vodka]] svo eitthvað sé nefnt. [[Trefjar]]íkt hveiti[[klíð]] er einnig notað bæði til manneldis og í skepnufóður. Sumt fólk hefir ofnæmi fyrir [[glíadíni]] sem er að finna í hveiti og kallast sá sjúkdómur [[Celiac]] sjúkdómur. Hveiti er ræktað á ökrum og svo er það unnið eftir að það erhefur týntverið upp út ökrunumþreskt.
[[Mynd:Champ de blé Seine-et-Marne.jpg|thumb|Champ de blé Seine-et-Marne]]
Hveiti er ræktað á fleiri landsvæðum en önnur korn og er mikilvægasta stöðuga fæðan fyrir mannkynið. Alþjóðaviðskipti í hveiti er meiri en fyrir alla aðra ræktun samanlagt. Á heimsvísu er hveiti leiðandi uppspretta próteina úr jurtaríkinu í mennskri fæðu, hveiti hefur hærra [[prótein]] innihald en allt annað korn jafnvel maís eða [[hrísgrjón]].