„Ál“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m Vélmenni: es:Aluminio er fyrrum úrvalsgrein; útlitsbreytingar |
m LanguageTool: typo fix |
||
Lína 168:
Styrkur og ending álblandna eru mjög mismikil, ekki aðeins vegna íblöndunarefnanna heldur vegna hitameðhöndlunar og framleiðsluferla. Þekkingarskortur á réttum aðferðum hefur stundum valdið hönnunargöllum í byggingum og í kjölfarið vantrausti á ágæti áls sem byggingarefni.
Ein veruleg takmörkun álblandna sem byggingarefni er [[efnisþreyta|þreytu-styrkur]] þeirra. Ólíkt stáli hafa álblöndur ekkert vel skilgreint [[þreytumark]] sem þýðir að þreytubrot á sér stað á endanum jafnvel vegna mjög lítils lotubundins álags. Þetta þýðir að verkfræðingar verða að meta álagsmynstur mannvirkisins og hanna
Annar mikilvægur eiginleiki álblandna er viðkvæmni þeirra fyrir hita. Það flækir verkstæðisvinnuferli sem fela í sér hitun að ólíkt stáli bráðnar ál án þess að verða fyrst rauðglóandi. Þetta veldur því að notkun [[gasbrennari|gasbrennara]] til að móta ál útheimtir nokkra sérkunnáttu því ekki er hægt að sjá hversu nærri efnið er því að bráðna. Í álblöndum þróast einnig innri [[spenna (í efni)|spennur]] vegna hitunaraðgerða eins og [[málmsuða|suðu]] og steypu. Vandinn við álblöndur í þessu tilliti er lágt [[bræðslumark]] þeirra, sem veldur því að hlutir úr þeim aflagast frekar fyrir áhrif spenna vegna hitameðhöndlunar. Ná má fram stýrðri spennuminnkun meðan á framleiðslu stendur með því að hitameðhöndla hlutina í ofni og kæla þá síðan smám saman – í reynd [[glóða]] spennurnar.
Lína 186:
== Saga ==
[[Grikkland til forna|Forn-Grikkir]] og [[Rómarveldi|Rómverjar]] notuðu álsölt sem litfesti við fatalitun og sem herpir þegar bundið var um sár; [[álún]] er
[[Friedrich Wöhler]] er almennt eignaður heiðurinn af því að hafa fyrstur manna einangrað ál (á [[latína|latínu]] ''alumen'', álún) árið 1827 með því að blanda [[vatnsfirrtur|vatnsfirrtu]] [[álklóríð]]i saman við [[kalín]]. Danski eðlis- og efnafræðingurinn [[Hans Christian Ørsted]] hafði þó fyrstur búið málminn til tveimur árum áður (í óhreinni mynd) og má því einnig telja hann hafa uppgötvað hann.<ref>Yinon Bentor, [http://www.chemicalelements.com/elements/al.html Periodic Table: Aluminum](Skoðað 11. ágúst 2007).</ref> Enn fremur uppgötvaði [[Pierre Berthier]] ál í súrálgrýti og vann það úr því.<ref>[http://www.todayinsci.com/7/7_03.htm#Berthier Pierre Berthier] (Skoðað 11. ágúst 2007).</ref> Frakkinn [[Henri Etienne Sainte-Claire Deville]] endurbætti aðferð Wöhlers árið 1846 og lýsti endurbótum sínum í bók sem kom út árið 1859, en helsta bótin var notkun [[natrín]]s í stað hins umtalsvert dýrara kalíns.
| |||