„Stjórnarskrá Bandaríkjanna“: Munur á milli breytinga

'''Stjórnarskrá Bandaríkjanna''' er æðsta lögskjal landsins og æðri lögum fylkjanna í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]]. Hún er rammi um skipulag [[Bandarísk stjórnvöld|bandarískra stjórnvalda]] og tengsl stjórnvalda við ríkin og ríkisborgara landsins. [[Stjórnarskrá|Stjórnarskráin]]in skilgreinir [[Þrískipting ríkisvalds|þrískiptingu ríkisvalds]] og hverjir eiga að fara með hvaða hlutverk fyrir sig. [[Löggjafarvald|Löggjafarvaldið]]ið er í höndum þingsins, [[framkvæmdavald|framkvæmdarvaldið]] er í höndum [[Forseti Bandaríkjanna|forsetans]] og [[Dómsvald|dómsvaldið]] er hjá [[Hæstiréttur|Hæstarétt]]. Þeir sem skrifuðu stjórnarskrána eru oftast nefndir feður stjórnarskrárinnar. Þessir aðilar voru pólitískir leiðtogar og skrifuðu undir [[Sjálfstæðisyfirlýsing Bandaríkjanna|sjálfstæðisyfirlýsingu Bandaríkjanna]] árið [[1776]] og heita þeir: [[Benjamin Franklin]], [[George Washington]], [[John Adams]], [[Thomas Jefferson]], [[John Jay]], [[James Madison]] og [[Alexander Hamilton]]. Stjórnarskráin var samþykkt þann [[17]]. [[september]] [[1787]] og staðfest [[21]]. [[júní]] [[1788]] af níu ríkjum af þeim [[13]] sem mynduðu [[Bandaríkin]] á þeim tíma. Breytingar á stjórnarskránni hafa verið gerðar [[27]] sinnum og eru tíu fyrstu breytingarnar þekktar sem [[Réttindaskrá Bandaríkjanna]] ,,Bill of Rights‘‘ og þykja hvað merkastar. Upprunalega stjórnarskráin er [[11]] blaðsíður að lengd og er hún elsta stjórnarskrá í heiminum sem ennþá er í notkun. Upprunalega skjalið, sem var handskrifað af [[Jacob Shallus]], er varðveitt í [[Þjóðskjalasafn Bandaríkjanna|Þjóðskjalasafni Bandaríkjanna]] sem er í [[Washington DC]]<ref>NARA (e.d.) [http://www.archives.gov/exhibits/charters/charters.html "National Archives Article on the Constitutional Convention"]. Sótt 22. október 2010.</ref>.

== Stjórnarskráin – átök ==

Pólitískar deilur á milli stjórnmálahugmynda endurspeglast í stjórnarskránni. Deilan snýst um valdadreifingu á milli stærri og smærri ríkja, [[Alríkisvald|alríkisvald]] eða sterk ríki. Skiptar skoðanir voru á útfærslu með þrískiptinguna. Það varð síðan ofan á að [[Fulltrúadeild|fulltrúadeildin]] væri fulltrúi fólksins, [[Öldungadeild|öldungadeildin]] yrði í forsvari fyrir ríkin og [[forseti Bandaríkjanna|forsetinn]] yrði kosinn af fulltrúum ríkjanna. Fjölmörg atriði voru ný í stjórnarskránni en önnur ekki. Það sem hafði hvað mestu áhrifin frá [[Evrópa|Evrópu]] voru skilgreiningar [[Montesquieu]] og hans áherslur á jafnvægi á milli þessara þriggja valdasviða. Höfundar stjórnarskrárinnar voru meðvitaðir um að breytingar væru þarfar ef hún ætti að geta haldið sér og vaxið með [[Þjóð|þjóðinni]]. Ólíkt mörgum öðrum stjórnarskrám er breytingum í bandarísku stjórnarskránni bætt við meginmál og er það gert þannig að nýi textinn komi ekki í staðinn fyrir þann sem er þar fyrir né breyti þeim texta sem fyrir er, heldur er bara viðbót<ref>Library of Congress.(e.d.) [http://www.loc.gov/rr/program/bib/ourdocs/Constitution.html "Primary Documents in American History: The United States Constitution".]. Sótt 22. október 2010.</ref>.

== Sjö greinar Stjórnarskrárinnar ==

== Réttindaskráin ==

== Breytingar 11 til 27 ==

== Gagnrýni á stjórnarskrána ==

Prófessor [[Sanford Levinson]] hefur gagnrýnt stjórnarskrána fyrir að hafa engin úrræði reynist forseti vera óhæfur eða mikið veikur. Þá hefur [[Robert A. Dahl]] gagnrýnt stjórnarskrána fyrir að grafa undan [[Lýðræði|lýðræði]] t.d. með því að notast við [[Kjörmaður|kjörmenn]] í [[Forsetakosningar|forsetakosningum]] í stað raunfylgis<ref>Robert A. Dahl (11. febrúar, 2002). [http://yalepress.yale.edu/yupbooks/book.asp?isbn=0300092180 "How Democratic Is the American Constitution?"]. Yale University Press. Sótt 22. október 2010.</ref>.

{{Tengill ÚGGG|deja}}