„Sýklalyf“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Katlahrund (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
|||
Lína 1:
'''Sýklalyf''' (einnig '''fúkalyf''' eða '''fúkkalyf''') á vanalega við [[efni]] sem drepa eða hindra vöxt [[gerlar|gerla]] (''baktería''),<ref>{{cite book|author=Davey PG|chapter=Antimicrobial chemotherapy|editor=Ledingham JGG, Warrell DA|title=Concise Oxford Textbook of Medicine|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|pages=1475|year=2000|isbn=0192628704}}</ref> og eru sýklalyf undirflokkur [[örverueyðandi efni|örverueyðandi efna]]. Fyrsta sýklalyfið sem fannst var [[penisillín]] en það var skoski líffræðingurinn [[Alexander Fleming]] sem fyrstur var til þess að finna efnið penisillin af tilviljun í [[mygla|myglu]] sem hafði ræktast upp í rannsóknarstofuni hjá honum árið 1928. Eftir það hafa verið þróuð mörg sýklalyf með mismunandi virkni. Til eru bæði svokölluð sérvirk sýklalyf sem verka þá á ákveðnar bakteríur sem valda sýkingum en láta aðra bakteríu flóru í friði og síðan eru breiðvirk sýklalyf sem „drepa allt“(Karl G. Kristinnsson, 1989).
=== Fjórflokkun sýklalyfja ===
Hægt er að flokka sýklalyf eftir virkni þeirra í fjóra flokka (Tenover FC, 2006).
==== Truflun á nýsmíði frumuveggsins ====
Innan þessa flokks eru β-laktasar; [[penisillín|penisillin]], kefalósporín, ampicillín, carbapenem og monobactam. Einnig eru hér efnin glýkópeptíð ásamt vancomycin og teicoplanin. β-laktasa hamla nýmyndun frumuveggsins með því að trufla ensímin sem nauðsynleg eru til nýmundunar peptíðóglýcan lagsins. Vancomycin og teiocoplanin hamla einnig nýmyndunar frumu veggsins, þetta gera þau með því að koma í veg fyrir víxltengingu peptíðóglýcana sem er nauðsynleg fyrir stöðuga nýmyndun á frumuveggnum (Tenover FC, 2006).<br />
==== Hömlun á nýmyndun próteina ====
Makrólíð, amínóglýkósíð, klóramfenikól, tetrasýklín, streptogramin og oxazolidinones eru sýklalyf innan þessa flokks. Ríbósóm baktería eru frábrugðin hliðstæðu einingunum í heilkjarna frumum. Þessi sýklalyf nýta sér það og geta þannig sérstaklega hamlað bakteríuvöxt. Makrólíð, amínóglýkósíð og tetrasýklín bindast 30S undireiningunum ríbósómsins á meðan klóramfeníkólið bindist 50S undireiningum (Tenover FC, 2006).<br />
==== Truflun á nýmyndun kjarnsýra ====
Í þessum flokk eru m.a. lyfin fluoroquinolones, en þau raska nýmyndun á DNA með því að rjúfa tvöföldu DNA sameindina meðan á DNA afritun stendur (Tenover FC, 2006).
==== Hömlun á efnaskiptaferli ====
Í þessum flokk eru efni á við súlfónamíð og gagnvirkar fólínsýrur (Tenover FC, 2006).<br />
Rannsóknir hafa sýnt að of mikil notkun sumra sýklalyfa, og röng notkun þeirra, getur valdið [[ónæmi]] gagnvart þeim, og þannig þarf sífellt sterkari skammta og lyfjagjöfin dregst yfir lengra tímabil en eðlilegt getur talist.<ref>[http://edition.cnn.com/HEALTH/library/FL/00075.html Heimasíða CNN]</ref> Sumstaðar hafa sýklalyf (t.d. [[aureomysín]], [[penisillín]] og [[oxýtetracýklín]]) verið notuð sem íblöndunarefni í [[dýrafóður]].
Lína 5 ⟶ 16:
== Tilvísanir ==
<references/>
Karl G. Kristinnsson. (1989). Ný breiðrófs-sýklalyf. Læknablaðið, 75, 141-147<br />
Tenover FC. (2006). Mechanisms of antimicrobial resistance in bacteria. The American Journal of Medicine, 119(6), S3-S10
== Tenglar ==
* [http://www.doktor.is/index.php?option=com_d-greinar&do=view_grein&Itemid=40&id_grein=901 ''Sýklalyf''; grein á Doktor.is]
| |||