Útgáfa síðunnar 20. mars 2012 kl. 22:59 breyta Cessator (spjall \| framlög) 50.763 breytingar Ekkert breytingarágrip ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 20. mars 2012 kl. 23:00 breyta taka aftur þessa breytingu Cessator (spjall \| framlög) 50.763 breytingar Ekkert breytingarágrip Nýrri breyting →
Lína 2: '''Sólmiðjukenningin''' er í [[stjörnufræði]] sú [[kenning]], sem og stjarnfræðilegt líkan, þar sem [[sólin]] er miðja [[alheimurinn\|alheimsins]] og/eða [[sólkerfið\|sólkerfisins]]. Sögulega hefur þessi kenning staðið mót [[Jarðmiðjukenningin\|jarðmiðjukenningunni]], sem heldur því fram að Jörðin sé miðja alheimsins. [[Kópernikus]] var fyrstur til að halda fram sólmiðjukenningunni á [[nýöld]] en hún var fyrst sett fram af [[Grikkland hið forna\|forngríska]] stjörnufræðingnum [[Aristarkos frá Samos\|Aristarkosi frá Samos]] á [[3. öld f.Kr.]] Á 16. ~~Öld~~öld kom [[Nikulás Kópernikus]] með stærfræðilíkan af sólkerfinu sem sýndi að jörðin væri miðja þess. Á næstu öldum var líkanið þróað af [[Johannes Kepler]], og seinna kom [[Galíleó Galílei]] með stuðning við kenninguna frá athugunum hans frá stjörnukíki sem hann sjálfur fann upp. 1920 var síðan sýnt fram á að sólin er ekki miðja alheimsins, heldur hluti af [[vetrarbraut]] sem er ein af biljónum í alheiminum. Þetta sýndi m.a. [[Edwin Hubble]] sem þróaði [[Hubble-geimsjónaukinn\|Hubble-geimsjónaukan]].▼ ▲1920 var síðan sýnt fram á að sólin er ekki miðja alheimsins, heldur hluti af [[vetrarbraut]] sem er ein af biljónum í alheiminum. Þetta sýndi ~~m.a.~~meðal annars [[Edwin Hubble]] sem þróaði [[Hubble-geimsjónaukinn\|Hubble-geimsjónaukan]]. == Saga kenningarinnar == Staða jarðarinnar og sólarinnar hefur lengi verið deilt um. Með því að horfa upp í himininn, og horfa í kringum sig, virðist sem jörðin standi í stað og því er ekki skrýtið að forfeður okkar hafi talið að það væri sólin sem fer í kringum jörðina en ekki öfugt. Deilt hefur verið um sólmiðjukenninguna löngu fyrir Kópernikus og enn er fólk sem trúir því enn að jörðin sé miðja alheimsins þrátt fyrir vísindalegar athuganir. === Forngrikkir === Hinn allra fyrsti til að setja fram sólmiðjukenninguna var [[Aristarkos frá Samos]], forngrískur stjörnufræðingur. Aristarkos reiknaði stærð jarðarinnar og reiknaði einnig stærð og fjarlægð tunglsins og sólarinnar. Aristarkos gerði ráð fyrir að jörðin snerist um möndul sinn og einnig á sporbaug í kringum sólina. Kenningin hlaut ekki vinsælda meðal Grikkja. Grikkir áttu ekki sjónauka og var því erfitt að sanna kenninguna, en einnig var kenningin talin guðlast. Ríkjandi viðhorf Grikkja var [[markhyggja]] og passaði þessi kenning Aristarkos því ekki við það viðhorf.<ref>Geir Þ. Þórarinsson. „Hver var Aristarkos frá Samos og hvert var framlag hans til vísindanna?“. Vísindavefurinn 6.12.2011. http://visindavefur.is/?id=61425. (Skoðað 20.3.2012).</ref> Upprunalegi texti Aristarkos um kenninguna hefur ekki fundist, en til eru upplýsingar um hann í skrifum samtímanna hans eins og [[Arkímedes]]ar. === Kópernikus === Á 16. öld lagði [[Nikulás Kópernikus]] fram öfluga umræðu um sólmiðjukenninguna. Kópernikus tók fram heimspekilegu flækjurnar við kenningu sína, en lagði fram ítarlegar upplýsingar um stjarnfræðilegar athuganir hans og setti upp töflur sem sýndi fram á stöður stjarna og plánetna í fortíðinni og framtíðinni. Með þessu náði Kópernikus að heimfæra sólmiðjukenninguna úr heimspekilegum vangaveltum yfir í útreiknanlega stjörnufræði, þrátt fyrir að spár hans um framtíðarstöður plánetanna voru ekki alveg réttar <ref> John Henry, Moving Heaven and Earth (Totem Books, 2001), 87</ref>. Kópernikus vitnaði í verk [[Aristarkos frá Samos\|Aristarkosar]] í De Revolutionibus, sem hann gaf út árið 1506 og kláraði 1540. Hann gerði því sér grein fyrir að hann væri ekki sá fyrsti með þessa kenningu. Þrátt fyrir að Kópernikus var í sátt við krikjuna á þeim tíma, og tileinkaði bók sína til [[Páll Páfi III]]. Nokkur ár eftir að bókin var gefin út, predikaði [[Kalvín\|Jón Kalvín]] að sólin færði sig ekki, heldur væri það jörðin sem færi í kringum sólina.

„Sólmiðjukenningin“: Munur á milli breytinga