|
You are very stupid, I will kill you.
{| cellpadding="2" style="float: right; width: 307px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! Skjaldarmerki Hanau
! Lega Hanau í Þýskalandi
|----
| align="center" bgcolor="#EFEFEF" | <div>{{border|[[Mynd:Wappen Hanau.png|150px|none]]}}</div>
| align="center" bgcolor="#FFFFFF" | [[Mynd:Karte hanau in deutschland.png|150px]]
|- style="background: #ffffff;" align="center"
|----
| colspan=2 align=center |
|-----
! colspan="2" | Upplýsingar
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Sambandsland:|| Hessen
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Flatarmál: || 76 km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Mannfjöldi: || 88 þúsund <small>(31. desember 2008)</small>
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Þéttleiki byggðar: || 1153/km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Hæð yfir sjávarmáli: || 104 m
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Vefsíða: || [http://www.hanau.de/ www.hanau.de]
|-----
|}
'''Hanau''' er borg í þýska sambandslandinu [[Hessen]] og er með 88 þúsund íbúa. Borgin er hluti af stórborgasvæði Frankfurts og er heimaborg Grimmsbræðra.
== Lega ==
Hanau liggur við ána [[Main]] rétt fyrir austan Frankfurt, sunnarlega í Hessen. Næstu borgir eru [[Frankfurt am Main]] til vesturs (10 km), [[Würzburg]] til suðausturs (70 km) og [[Darmstadt]] til suðvesturs (20 km).
== Orðsifjar ==
Borgin hét upphaflega Hagenowe, sem merkir ''hólmagarður''. Hagen merkir hér svæði sem er afmarkað og ''owe'' eða ''au'' merkir oftast ''flæðiengi'', ''flæðiskógur'' en í þessu tilviki sennilega ''hólmi'' í ánni Main.<ref>Geographische Namen in Deutschland. Duden. 1993. Bls. 125.</ref>
== Söguágrip ==
=== Upphaf ===
[[Mynd:Philippsruhe Park.JPG|thumb|Philippsruh-kastalinn er safn í dag]]
[[1143]] kemur heitið Hagenow fyrst við skjöl sem kastalavirki á hólma í ánni Main. Bærinn myndaðist hægt í kringum það. [[1303]] veitti [[Albrecht I (HRR)|Albrecht I]] konungur Hanau borgarréttindi. Í kjölfarið var farið að reisa varnarmúr. Borgin kom að öðru leyti lítið við sögu í [[Heilaga rómverska ríkið|þýska ríkinu]]. [[1528]] komu fyrstu lútersku predikararnir til Hanau og urðu [[siðaskiptin]] hægt upp úr því. Þau gengu friðsamlega fram, ólíkt því sem gerðist víða annars staðar. [[1597]] tók borgin við fjölda [[Kalvínismi|kalvinistum]] frá [[Frakkland]]i og var þá myndaður nýr bær fyrir þá (Hanauer Neustadt). Með þeim hófst mikil handverkskunnátta og handiðnaður.
=== 30 ára stríðið ===
[[Mynd:Hanau 2 De Merian Hassiae.jpg|thumb|Hanau 1655. Mynd eftir Matthäus Merian.]]
Í [[30 ára stríðið|30 ára stríðinu]] var Hanau að mestu hlutlaus, þar sem greifinn Philipp Moritz var of fáliðaður og getulaus til að aðhafast nokkuð. Nýborgin með kalvínistunum hélt hins vegar með vetrarkonunginum Friðrik V í [[Prag]]. [[Svíþjóð|Svíar]] hertóku borgina [[1630]] og krafðist [[Gústaf Adolf 2.|Gústaf Adolf II]] að borgin skaffaði sér hermenn. Greifinn skrapaði saman fólki en þegar á reyndi stakk hann af og flúði til [[Holland]]s. Svíar sátu í borginni í átta ár. [[1635]] mættu Bæjarar með stóran her og sátu um borgina. Skömmu áður en stríðið skall á höfðu varnarmúrar borgarinnar verið gerðir upp og kom nú í ljós að borgin stóðst öll áhlaup Bæjara. Innan borgarinnar var ástandið skelfilegt. Hungrið sveið, enda höfðu þúsundir nærsveitarmenn flúið þangað í þokkabót. Bæjarar hurfu hins vegar næsta sumar, eftir 9 mánaða umsátur, þegar spurðist að her mótmælenda væri á leiðinni. [[1638]] hurfu Svíar einnig og borgin fór þá að dafna á ný.
=== Frakkar ===
[[1736]] dó greifalínan út og erfði þá Hessen-Kassel borgina. Í [[7 ára stríðið|7 ára stríðinu]] gekk greifinn af Hessen-Kassel til liðs við [[Prússland|Prússa]]. [[1759]] hertóku Frakkar því borgina og héldu henni til [[1762]]. Árið [[1806]] hertóku Frakkar borgina á ný í Napoleonsstríðunum. Þeir rifu niður alla borgarmúra og innlimuðu borgina í stórhertogadæmið Frankfurt, meðan [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] var við völd. [[1813]] átti sér stað orrustan við Hanau. Þar sigraði Napoleon sameinaðar hersveitir frá [[Bæjaraland]]i og [[Austurríki]] en hann var á leiðinni heim eftir mislukkaðan Rússlandsleiðangur. Frakkar yfirgáfu hins vegar borgina, sem verður hluti af Hessen.
=== Byltingartímar ===
[[1821]] sameinast gamla Hanau og nýja Hanau, sem stofnuð var 1597, (''Altstadt'' og Neustadt) í eina borg. Á [[19. öldin|19. öld]] átti sér stað mikil borgaravakning. [[1830]] mótmæltu íbúar ríkjandi stjórn og kröfðust stjórnarskrá og réttinda. Stjórnarskráin var þeim gefin, en greifarnir tóku hana smátt og smátt úr gildi á ný. En þetta varð þó til þess að mótmælin [[1848]] voru í lágmarki, þegar mótmæli í flestum öðrum borgum náðu hámarki. Stjórnarskráin var sett í gildi á ný og friður komst á. Sama ár fór fyrsta fimleikakeppni Þýskalands fram í Hanau. Samtímis var fimleikasamband Þýskalands stofnað þar í borg. Og enn sama ár fékk borgin [[járnbraut]]artengingu til Frankfurt. Í þýska stríðinu [[1866]] studdi Frankfurt Austurríkismenn gegn Prússum. Prússar sigruðu í stríðinu og innlimuðu þá bæði Frankfurt og Hanau (og reyndar allt Hessen).
=== 20. öldin ===
[[1920]] hertaka Frakkar borgina eftir tap Þjóðverja í [[Heimstyrjöldin fyrri|heimstyrjöldinni fyrri]], en þeir skiluðu henni fljótlega aftur. [[1933]] taka [[Nasismi|nasistar]] völdin. Í borginni var settur upp iðnaður fyrir stríðið, s.s. vopn og skotfæri. Fyrir vikið varð borgin fyrir gífurlegum loftárásum bandamanna. Þær verstu gerðust [[19. mars]] [[1945]], en þá var borgin nær jöfnuð við jörðu. Öll miðborgin eyðilagðist en aðeins sjö hús stóðu eftir uppi. Aðeins 10 dögum seinna hertóku [[Bandaríkin|Bandaríkjamenn]] borgina bardagalaust, enda voru þar ekki nema 10 þús manns eftir. Bandaríkjamenn settu þar upp einar stærstu herstöð sína í [[Evrópa|Evrópu]]. Þegar mest var voru þar um 30 þúsund hermenn. Þeir síðustu yfirgáfu borgina ekki fyrr en [[2008]]. Uppbygging borgarinnar var afar umdeild. Allar rústir voru fjarlægðar og öll skemmd hús rifin, þrátt fyrir áköf mótmæli íbúa, sem vildu endurreisa gömlu miðborgina eins og hún var. Sömuleiðis voru síðustu leifar borgarmúranna rifnir, gamli kastalinn og aðrar byggingar sem áður höfðu sett svip sinn á borgina. [[1991]] varð gífurleg sprenging af völdum [[vetni]]stanks í einni verksmiðjunni. Alls staðar í borginni brotnuðu rúður og þök skemmdust.
== Frægustu börn borgarinnar ==
[[Mynd:Grimm-Hanau.JPG|thumb|Grimmsbræður eru frá Hanau]]
* ([[1785]]) [[Grimmsbræður|Jacob Grimm]] málfræðingur og þjóðsagnasafnari
* ([[1786]]) [[Grimmsbræður|Wilhelm Grimm]] málfræðingur og þjóðsagnasafnari
* ([[1895]]) [[Paul Hindemith]] tónskáld
* ([[1960]]) [[Rudi Völler]] knattspyrnukappi og þjálfari
== Viðburðir ==
'''Brüder-Grimm-Märchenfestspiele''' er heiti á hátíð í Hanau þar sem ævintýri úr safnakistu Grimmsbræðra eru sýnd, annað hvort sem leikrit eða söngleik. Hér er um útihátíð að ræða, enda leiksýningar settar upp utanhúss. Hátíðin hóf göngu sína [[1985]] og dregur til sín um 80 þúsund áhorfendur þegar best lætur. Sýningartíminn er frá [[maí]] til [[júlí]], stundum til [[ágúst]]. [[2009]] voru ævintýrin Öskubuska (söngleikur), Gamli soldáninn, Bláa ljósið og Meistaraþjófurinn sýnd. [[2010]] er ráðgert að sýna Mjallhvít (söngleikur), Púkinn með lokkana þrjá og Glerskórinn.
'''Lamboyhátíðin''' er þjóðhátíð borgarinnar. Hún er til minningar um umsátur bæríska hersins 1635-36, en herforingi Bæjara hét Lamboy. Umsátrið mistókst eftir 9 mánuði og síðan þá hafa borgarbúar minnst þessa atburðar á ýmsan hátt.
== Byggingar og kennileiti ==
[[Mynd:Hanau - Goldschmiedehaus 1120.jpg|thumb|Goldschmiedehaus]]
* '''Maríukirkjan''' í Hanau kemur fyrst við skjöl [[1316]] og var helguð Maríu Magdalenu. Hún var stækkuð af Reinhard II greifa á 15. öld og var hann sjálfur grafin í henni [[1451]]. Eftir hann voru afkomendur hans einnig grafnir, allt til [[1612]]. Við siðaskiptin varð kirkjan lútersk og er hún það enn. Kirkjan skemmdist töluvert í loftárásum 1945. Eftir að hún brann niður, var tækifærið notað og gerður fornleifauppgröftur í henni. Kirkjan var svo endurreist 1951-63.
* '''Philippsruhe''' er kastali greifanna í borginni. Hann var reistur [[1700]]-[[1725]] af Philipp Reinhard greifa fyrir vestan miðborgina, í Kesselstadt. Kesselstadt var innlimuð í Hanau [[1907]]. Árið [[1943]] var allt innviðið flutt í Adolfseck-kastalann hjá [[Fulda]] af ótta við loftárásir. En kastalinn slapp við allar sprengjur, Adolfseck hins vegar ekki, og skemmdist því nokkuð af listaverkum. [[1950]] keypti Hanau kastalann og notaði hann sem ráðhús, þar sem ráðhúsið í miðborginni hafði eyðilagst í loftárásum. [[1964]] flutti ráðhúsið í nýja byggingu, þannig að [[1967]] var opnað sögusafn í kastalanum.
* '''Goldschmiedehaus''' er gamalt ráðhús í borginni. Húsið var reist sem iðnaðarhús [[1538]]. Seinna var húsið notað sem ráðhús í nokkrar aldir. En þegar Altstadt og Neustadt voru sameinaðar 1821, var húsið of lítið og flutti ráðhúsið þá annað. Þá var það notað af sögufélagi borgarinnar allt til seinna stríðs. Húsið brann niður loftárásum 1945 og stóðu aðeins ytri veggirnir eftir. Húsið var endurreist 1955-58 og er í dag notað fyrir skartgripasýningar.
== Tilvísanir ==
<div class="references-small"><references/></div>
== Heimildir ==
{{wpheimild|tungumál=de|titill=Hanau|mánuðurskoðað=mars|árskoðað=2010}}
{{Commons|Hanau}}
{{Navbox generic
|name=Borgir í Þýskalandi
|title=[[Mynd:Flag of Germany.svg|25px|Fáni Þýskalands]] [[Listi yfir borgir í Þýskalandi|Borgir í Þýskalandi]] eftir mannfjölda
|groupstyle=text-align:right
|liststyle=text-align:left
|group1 = 1,000,000+
|list1 = [[Berlín]]{{·}} [[Hamborg]]{{·}} [[München]]
<div>
|group2 = 500,000+
|list2 = [[Bremen]]{{·}} [[Dortmund]]{{·}} [[Dresden]]{{·}} [[Düsseldorf]]{{·}} [[Essen]]{{·}} [[Frankfurt am Main|Frankfurt]]{{·}} [[Hannover]]{{·}} [[Köln]]{{·}} [[Leipzig]]{{·}} [[Nürnberg]]{{·}} [[Stuttgart]]
|group3 = 200,000+
|list3 =
<div>
[[Aachen]]{{·}} [[Ágsborg]]{{·}} [[Bielefeld]]{{·}} [[Bochum]]{{·}} [[Bonn]]{{·}} [[Brúnsvík]]{{·}} [[Chemnitz]]{{·}} [[Duisburg]]{{·}} [[Erfurt]]{{·}} [[Freiburg (Þýskaland)|Freiburg]]{{·}} [[Gelsenkirchen]]{{·}} [[Halle an der Saale]]{{·}} [[Karlsruhe]]{{·}} [[Kíl]]{{·}} [[Krefeld]]{{·}} [[Lübeck]]{{·}} [[Magdeburg]]{{·}} [[Mannheim]]{{·}} [[Münster]]{{·}} [[Mönchengladbach]]{{·}} [[Oberhausen]]{{·}} [[Rostock]]{{·}} [[Wiesbaden]]{{·}} [[Wuppertal]]
</div>
|group4 = 100,000+
|list4 =
</div>
[[Bergisch Gladbach]]{{·}} [[Bottrop]]{{·}} [[Bremerhaven]]{{·}} [[Cottbus]]{{·}} [[Darmstadt]]{{·}} [[Erlangen]]{{·}} [[Fürth]]{{·}} [[Gera]]{{·}} [[Göttingen]]{{·}} [[Hagen]]{{·}} [[Hamm]]{{·}} [[Heidelberg]]{{·}} {{nowrap|[[Heilbronn]]{{·}} [[Herne, Germany|Herne]]{{·}}}} [[Hildesheim]]{{·}} [[Ingolstadt]]{{·}} [[Jena]]{{·}} [[Kassel]]{{·}} [[Koblenz]]{{·}} [[Leverkusen]]{{·}} [[Ludwigshafen]]{{·}} [[Mainz]]{{·}} [[Moers]]{{·}} [[Mülheim an der Ruhr]]{{·}} [[Neuss]]{{·}} [[Offenbach am Main]]{{·}} [[Oldenburg]]{{·}} [[Osnabrück]]{{·}} [[Paderborn]]{{·}} [[Pforzheim]]{{·}} [[Potsdam]]{{·}} [[Recklinghausen]]{{·}} [[Regensburg]]{{·}} [[Remscheid]]{{·}} [[Reutlingen]]{{·}} [[Saarbrücken]]{{·}} [[Salzgitter]]{{·}} [[Siegen]]{{·}} [[Solingen]]{{·}} [[Trier]]{{·}} [[Ulm]]{{·}} [[Witten]]{{·}} [[Wolfsburg]]{{·}} [[Würzburg]]
}}<noinclude>
{{DEFAULTSORT:{{PAGENAME}}}}
[[Flokkur:Borgir í Þýskalandi]]
</noinclude>
[[bg:Ханау]]
[[ca:Hanau]]
[[da:Hanau]]
[[de:Hanau]]
[[el:Χάναου]]
[[en:Hanau]]
[[eo:Hanau]]
[[es:Hanau]]
[[et:Hanau]]
[[fa:هاناو]]
[[fi:Hanau]]
[[fr:Hanau]]
[[hif:Hanau]]
[[hr:Hanau]]
[[id:Hanau]]
[[it:Hanau]]
[[ja:ハーナウ]]
[[ko:하나우]]
[[lt:Hanau]]
[[nds:Hanau]]
[[nl:Hanau]]
[[nn:Hanau]]
[[no:Hanau]]
[[pl:Hanau]]
[[pt:Hanau]]
[[ro:Hanau]]
[[ru:Ханау]]
[[simple:Hanau]]
[[sk:Hanau]]
[[sr:Ханау]]
[[sv:Hanau]]
[[sw:Hanau]]
[[vo:Hanau]]
[[war:Hanau]]
[[zh:哈瑙]]
| 