„Gengistrygging“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Gengistrygging''' er það þegar [[skuldabréf]] (þ.e. ''gengistryggt skuldabréf'') eða [[lán]] breytist í samræmi við breytingar á gengi ákveðins [[Gjaldmiðill|gjaldmiðils]], t.d. [[Evra|evru]], [[Bandaríkjadalur|bandaríkjadollars]] eða [[jen]]a, allt eftir því hvernig samið var. Þann [[16. júní]] [[2010]] dæmdi [[Hæstiréttur Íslands]] þess efnis að gengistrygging lána væri óheimil og hefði ekki verið heimilt samkvæmt lögum nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu, það er að binda lán gengi erlendra gjaldmiðla. <ref>[http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/2010/06/16/gengistryggingin_daemd_oheimil/ Gengistryggingin dæmd óheimil; grein af Mbl.is 16.06 2010]</ref>
Forsaga.
Í lok 3. kafla Eyvindar G. Gunnarssonar í grein hans um gengistryggð lán og verðtryggingu tekur höfundurinn saman að "heimild til gengisbindingar lánsfjár í íslenskum krónum [hafi ávallt verið] háð miklum takmörkunum á meðan hún var til staðar í íslenskum rétti". Í stuttu máli var gengistrygging að meginreglu óheimil en með breytingum á lögum árið 1979 voru gerðar undantekningar þar sem tekið var fram sérstaklega undir hvaða kringumstæðum slík undantekning væri heimil. Þar áður höfðu lög frá 1966 aðeins gert ráð fyrir undantekningum í tveimur tilfellum:
1. Ef innlendir aðilar tóku á sig lögmætar skuldbindingar gagnvart aðilum búsettum erlendis.
2. Sá sem endurlánaði erlent lánsfé var heimilt að áskilja að hið innlenda lán ásamt vöxtum skyldi miðast við sama gengi og gilti um erlenda lánið.
Meðal þeirra undantekninga sem komu inn árið 1979 var að Alþingi og Seðlabankanum, eða síðar Viðskiptaráðherra var heimilt að leyfa gengistryggingu með lögum eða reglugerð. Eyvindur tekur þó fram að Alþingi setti aldrei slík lög. Seðlabankinn hins vegar setti fyrst fram reglugerð á þessum grunni árið 1987. Þá næstu árið 1995 og að lokum aðra árið 1999.
Lagaumhverfi við efnahagshrunið 2008.
Þá giltu ákvæði laga um vexti og verðtrygginu nr. 38/2001. Heimild seðlabankans/viðskiptaráðherra til að leyfa gengistryggingu í reglugerð var felld á brott. Í staðinn var samtímis lögunum sett reglugerð nr. 492/2001 um verðtryggingu sparifjár og lánsfjár.
Í 13. og 14. gr. laganna segir:
13. gr.) Ákvæði þessa kafla gilda um skuldbindingar sem varða sparifé og lánsfé í íslenskum krón um þar sem skuldari lofar að greiða peninga og þar sem umsamið eða áskilið er að greiðsl urnar skuli verðtryggðar. Með verðtryggingu er í þessum kafla átt við breytingu í hlutfalli við innlenda verðvísitölu. Um heimildir til verðtryggingar fer skv. 14. gr. nema lög kveði á um annað. Afleiðusamningar falla ekki undir ákvæði þessa kafla.
14. gr.) Heimilt er að verðtryggja sparifé og lánsfé skv. 13. gr. sé grundvöllur verðtryggingarinnar vísitala neysluverðs, sem Hagstofa Íslands reiknar samkvæmt lögum sem um vísitöluna gilda og birtir mánaðarlega í Lögbirtingablaði. Vísitala sem reiknuð er og birt í tilteknum mánuði gildir um verðtryggingu sparifjár og lánsfjár næsta mánuð á eftir. Í lánssamningi er þó heimilt að miða við hlutabréfavísitölu, innlenda eða erlenda, eða safn slíkra vísitalna, sem ekki mæla breytingar á almennu verðlagi.
Hæstiréttur staðfesti svo 16. júní 2010 að túlka skyldi þessar greinar sem svo að aðeins væri heimilt að miða verðtrygginu við innlenda vísitölu neysluverðs. Gengistrygging væri því óheimil.
Lagaumhverfi eftir hrun:
Lögunum um vexti og verðtryggingu var breytt með lögum 151/2011 til að takast á við niðurstöðu hæstaréttar og leiðbeina um endurreikning þeirra samninga sem höfðu miðað við hina ólögmætu gengistryggingu. Ásamt því að sett var á stofn sérstakt embætti umboðsmanns skuldara.
Sjá [[dóma hæstaréttar eftir hrun]]
== Tengt efni ==
| |||