„Tilvistarstefna“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
TXiKiBoT (spjall | framlög)
m r2.4.6) (robot Bæti við: eu:Existentzialismo, hr:Filozofija egzistencije
IJKL (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Kierkegaard.jpg|105px|thumb|right|[[Sören Kierkegaard]] (1813-1855) er almennt talinn faðir tilvistarspekinnar.]]
'''Tilvistarstefna''', '''tilvistarspeki''' eða '''existentíalismi''' er [[heimspeki]]stefna, sem á rætur að rekja til [[19. öld|19. aldar]] í verkum [[Søren Kierkegaard|Sørens Kierkegaard]] og [[Friedrich Nietzsche|Friedrichs Nietzsche]], en var einkum mótuð af af [[Þýskaland|þýskum]] og [[Frakkland|frönskum]] heimspekingum upp úr [[1920]] og fram yfir miðja [[20. öld]]ina. Kunnastir munu [[Martin Heidegger]], [[Karl Jaspers]], [[Gabriel Marcel]], [[Albert Camus]], [[Simone de Beauvoir]] og [[Jean-Paul Sartre]]. Verk rithöfundanna [[Fjodor Dostojevskíj]] og [[Franz Kafka]] eru talin bera vott um tilvistarstefnu og hafa haft áhrif á hugsuði sem á eftir komu. Hún hefur, einkum í meðförum þess síðast nefnda, haft töluverð áhrif innan [[Bókmenntir|bókmennta]], bæði vegna þess að viðfang hennar — tilvistarvanda einstaklingsis — varðar þær mjög og sökum þess að franskir tilvistarspekingar settu skoðanir sínar oft fram í [[bókmenntir|bókmenntaverkum]].
 
Kierkegaard, sem var [[Danmörk|danskur]] heimspekingur og er almennt talinn faðir tilvistarspekinnar, hélt því fram að [[sannleikur]] væri [[Huglægni|huglægur]], í þeim skilningi að það sem er mikilvægast lifandi veru eru spurningar er varða innri tengsl hennar við tilvistina. [[Hlutlægni|Hlutlægur]] sannleikur (t.d. í [[stærðfræði]]) er mikilvægur en ótengd hugsun eða athugun getur aldrei fyllilega hent reiður á mannlegri tilvist. Nietzsche hélt því fram að mannleg tilvist væri „viljinn til valda“, þrá eftir fullkomnun eða mikilleika. Framúrskarandi einstaklingar finna upp eigin gildi og skapa þær kringumstæður þar sem þeir skara fram úr. Hugmyndir Kierkegaards um [[Riddari trúarinnar|riddara trúarinnar]] og Nietzsches um [[ofurmennið]] eru dæmi um þá sem skilgreina eðli eigin tilvistar.