„Finnland“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
CarsracBot (spjall | framlög) m r2.6.4) (robot Bæti við: rue:Фіньско |
m stafsetningarvillur o.fl., typos fixed: ennþá → enn þá, meðfram → með fram, tvennskonar → tvenns konar using AWB |
||
Lína 75:
== Landafræði og umhverfi ==
=== Jarðfræði og landslag ===
Finnland prýða mörg þúsund vatna og eyja. [[Stöðuvatn|Stöðuvötn]] sem eru 500 m² að flatarmáli eða meira eru 187.888 talsins og eyjarnar 179.584. Saimaa-vatn er eitt þessara vatna og er það 5. stærsta stöðuvatn í [[Evrópa|Evrópu]]. Finnskt landslag er að mestu leyti flatt, en þó er það hólótt á svæðum. Hæsti punktur landsins er [[Halti]] (1328 m) í norðurhluta [[Lappland]]s, við landamæri Noregs. [[Barrskógur]] þekur landið að mestu leyti og lítið er af ræktanlegu landi. Algengasta bergtegundin er [[granít]]. Það er alltaf nálægt yfirborðinu og sjáanlegt þar sem jarðvegur er af skornum skammti. [[Jökulruðningur]] er algengasta jarðvegstegundin, þakin þunnu lagi af mold. Meirihluti eyjanna eru í suðvesturhluta [[Finnska eyjahafið|Eyjahafsins]] (hluti af eyjaklasa Álandseyja) og
=== Plöntu- og dýraríki ===
Lína 86:
Af stórum villtum spendýrum, eru þau algengustu [[skógarbjörn]] (þjóðardýrið), [[Úlfur|gráúlfur]], [[elgur]] og [[hreindýr]]. Önnur algeng spendýr eru [[rauðrefur]], [[rauðíkorni]] og [[fjallahéri]]. Sumar sjaldgæfari skepnur eru [[flugíkorni]], [[kóngsörn]], [[hringanóri]] og [[heimskautarefur]], sem er talinn vera í mestri útrýmingarhættu. Þjóðarfugl Finnlands er [[álft]]. Algengustu fuglategundirnar eru [[laufsöngvari]], [[bókfinka]] og [[skógarþröstur]].
Á [[Saimaa]]-vatnasvæðinu í suðaustur Finnlandi býr [[hringanóri|Saimaa-hringanóri]] (''Phoca hispida saimensis''), ein af þremur [[ferskvatnsselur|ferskvatnsselategundum]] í heiminum. Samtök finnskra náttúruverndarsinna hafa barist fyrir verndun hringanórans og hefur tekist vel að bjarga honum frá útrýmingu. Samt sem áður telst dýrið
Vegna veiða og áreita í gegnum tíðina hefur mörgum dýrum á borð við kóngsörn, skógarbjörn og [[Gaupa|gaupu]] fækkað mjög. En vegna mikillar verndunar og stofnunar víðlendra [[þjóðgarður|þjóðgarða]] hefur fjöldinn aftur aukist undanfarin ár.
Lína 114:
Megin stjórnsýslueiningar Finnlands eru [[Sveitarfélag|sveitarfélögin]] (á [[finnska|finnsku]] ''kunta'', [[sænska|sænsku]] ''kommun''), eru þau 348 að tölu 2009<ref>[http://www.kommunerna.net/ Kommunerna vefur finnskra sveitarfélaga]</ref>. Kosið er til sveitarfélagstjórna í beinum kosningum fjórða hvert ár. [[Sveitarstjórn]] og [[borgarstjórn]] eru í grófum dráttum það sama, fyrir utan muninn á dreifbýli og þéttbýli. Frá árinu [[1977]] hefur ekki verið greint á milli [[borg]]a, [[bær|bæja]] og [[dreifbýli]]s. Sveitarfélög eru sjálfstætt stjórnvald innan ramma laga sem sett eru af ríkinu. Enginn getur áfrýjað ákvörðunum sveitarfélags svo lengi sem þær eru löglegar.
Sveitarfélög hafa með sér
[[Álandseyjar|Áland]] hefur sjálfstæða stöðu innan finnska ríkisins með eigið lögþing og heimastjórn og er þar að auki formlega eigið fylki.
|