„Dulritun“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
YurikBot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: eo, et, simple, vi
Spm (spjall | framlög)
m Hreingerði, lagaði flokkun.
Lína 1:
'''Dulkóðun''' er, í [[dulmálsfræði]], það ferli að dylja [[upplýsingar]] þannig að þær séu ólæsilegar nema að lesandinn búi yfir sérstakri þekkingu. Þannig er dulkóðun samheiti yfir allar aðferðir til að breyta upplýsingum á þann hátt að illmögulegt sé að ná fram upprunalegu gögnunum nema vita ákveðið leyndarmál eða búa yfir ákveðnum lykil.
{{hreingera}}
 
Dulkóðun á sér langa sögu og hefur framþróun hennar aðallega átt sér stað beint eða óbeint í tengslum við stríðsrekstur., og voru [[dulmál]] eingöngu notuð af þeim sem þurftu mikið á leynd sinni að halda. Fyrstu dulmálin voru einföld [[hliðrunardulmál]] sem byggjast á því að hverjum staf í texta er hliðrað um ákveðið bil í [[Stafrófið|stafrófinu]] og verður textinn þar með óskiljanlegur. Auðvelt reyndist þó að brjóta þessi dulmál og hefur þróun dulmála leitt af sér mun þróaðri aðferðir til að fela upplýsingar. Frá Dulmálog erumeð ísjöunda áratug 20. aldar hafa dulmál færst út notkun ríkisstjórna og leynifélaga yfir á einkanotendur. Þau eru notuð á hverjum degi og notfæra sér margir þá tækni án þess að gera sér grein fyrir því. Þannig eru tengingar í[[heimabanki|heimabanka]] öruggayfirleitt miðladulkóðaðar s.s.og heimabankaöll yfirleitt[[GSM]] dulkóðaðar.raddsamskipti eru dulkóðuð (þó ekki [[SMS|smáskilaboð]]). Einnig hafa önnur almennari samskipti sífellt farið að nýta sér dulkóðun, t.d.svo er hægt að sækja sér viðbót við ýmissem [[spjallforrit]] s.s.og [[GAIMtölvupóstur]] sem dulkóðar samtöl milli fólks.
'''Dulkóðun''' er samheiti yfir aðferðir til að breyta upplýsingum á þann hátt að illmögulegt sé að ná fram upprunalegu gögnunum nema vita ákveðið leyndarmál eða búa yfir ákveðnum lykil.
 
== Sjá einnig ==
Dulkóðun á sér langa sögu og hefur framþróun hennar aðallega átt sér stað beint eða óbeint í tengslum við stríðsrekstur. Fyrstu dulmálin voru einföld hliðrunardulmál sem byggjast á því að hverjum staf í texta er hliðrað um ákveðið bil í [[Stafrófið|stafrófinu]] og verður textinn þar með óskiljanlegur. Auðvelt reyndist þó að brjóta þessi dulmál og hefur þróun dulmála leitt af sér mun þróaðri aðferðir til að fela upplýsingar. Dulmál eru í notkun á hverjum degi og notfæra sér margir þá tækni án þess að gera sér grein fyrir því. Þannig eru tengingar í örugga miðla s.s. heimabanka yfirleitt dulkóðaðar. Einnig hafa önnur almennari samskipti sífellt farið að nýta sér dulkóðun, t.d. er hægt að sækja sér viðbót við ýmis [[spjallforrit]] s.s. [[GAIM]] sem dulkóðar samtöl milli fólks.
* [[Dulmálsfræði]]
* [[Dulmál]]
* [[Afkóðun]]
 
[[Flokkur:TölvunarfræðiDulmálsfræði]]
Dulkóðun má kannski skipta í tvo grófa hluta, annars vegar dulkóðun sem byggir á því að [[Hökkun|hakka]] texta sem er þá ekki hægt að ná til baka. Þó þesskonar dulkóðun (dulkóðun í eina átt) virki við fyrstu sýn ónytsamleg er raunin önnur, t.d. nota mörg forrit einnar áttar dulkóðun til að geyma [[lykilorð]], þar sem dulkóðuð lykilorð eru borin saman, en sjálft lykilorðið er ekki geymt. Þannig getur kerfisstjóri sem hefur aðgang að dulkóðuðu lykilorðunum ekki komist að því hver upprunalegu lykilorð notendana voru.
 
Hinn hlutinn af dulkóðun byggir á dulkóðun í báðar áttir, þ.e. hægt er að dulkóða og af–dulkóða skilaboð. Nýleg þróun í þessum efnum er notkun svokallaðrar public/private dulkóðunar, sem byggir á því að tveir lyklar mynda par. Annar lykillinn (public lykilinn) er notaður til að dulkóða skilaboðin en hinn (private lykilinn) er notaður til að afdulkóða þau. Ekki er svo hægt að finna annan lykilinn út frá hinum með nútíma tækni nema búa yfir afar fullkominni tölvutækni og hafa mjög langan tíma (nokkur hundruð ár) til að eyða í verkið. Þessi tegund dulkóðunar býður upp á mikla möguleika, t.d. er sífellt algengara að [[tölvupóstur]] sé dulkóðaður með þessum aðferðum. Aðili getur þá búið til lyklapar og sent öllum "vinum" sínum public lykilinn sinn. Þá geta allir "vinir" hans sent honum tölvupóst, dulkóðaðan, en aðeins hann getur lesið tölvupóstinn frá vinum sínum, og enginn aðili sem verður "á leið" tölvupóstsins getur fundið efni hans.
 
[[Flokkur:Tölvunarfræði]]
 
[[da:Kryptering]]