Flokkunarkerfi Aarne-Thompson

Flokkunarkerfi Aarne-Thompson er flokkunarkerfi fyrir þjóðsögur, ævintýri og sagnir byggt á söguefnum og minnum sem koma fyrir aftur og aftur. Flokkunarkerfið var upphaflega búið til af finnska þjóðfræðingnum Antti Aarne og kom út í litlu kveri árið 1910. Síðar var það þróað áfram af bandaríska þjóðfræðingnum Stith Thompson sem gaf út hina miklu gerðaskrá sína árið 1961 með upptalningu á yfir 2500 númeruðum sagngerðum. Númerakerfið er oft notað til að flokka þjóðsögur og sagnir með svokölluðum AT-númerum (eftir Aarne og Thompson). Vladimír Propp gagnrýndi þessa flokkunaraðferð á 3. áratug 20. aldar fyrir að líta framhjá virkni söguefnisins.

Antti Aarne sem fyrstur samdi flokkunarkerfið.

Árið 2004 gaf þýski þjóðsagnafræðingurinn Hans-Jörg Uther út uppfærða og alþjóðavædda útgáfu af flokkunarkerfinu. Eftir það er algengast að vísa í ATU-númer fyrir flokkunarkerfið.

Sagngerðir og dæmi um flokkun

Dýrasögur

• Villt dýr 1-99
• Villt dýr og húsdýr 100-149

AT124 Grísirnir þrír

• Villt dýr og menn 150-199
• Húsdýr 200-219
• Önnur dýr og hlutir 220-299

Ævintýri

• Yfirnáttúrulegir andstæðingar 300-399

AT310 Garðabrúða (ævintýri)

AT327A Hans og Gréta

• Yfirnáttúrulegir ættingjar eða í álögum 400-459

AT410 Þyrnirós (ævintýri)

• Yfirnáttúruleg verkefni 460-499
• Yfirnáttúrulegir aðstoðarmenn 500-559
• Töfragripir 560-649

AT561 Alladín og töfralampinn

• Yfirnáttúrulegir hæfileikar eða þekking 650-699
• Aðrar sögur um hið yfirnáttúrulega 700-749

AT709 Mjallhvít og dvergarnir sjö

Trúarsagnir

• Guð launar og refsar 750-779

AT777 Gyðingurinn gangandi

• Sannleikurinn kemur í ljós 780-791
• Himnaríki 800-809
• Fjandinn 810-826
• Aðrar trúarsögur 827-849

Raunsæjar sögur eða smásögur

• Maður giftist konungsdóttur 850-869

AT853 Hans klaufi

• Kona giftist konungssyni 870-879
• Trúmennska og sakleysi sannað 880-899
• Þrjósk kona lærir að hlýða 900-909

AT900 Þrastarskeggur konungur

• Góðar lífsreglur 910-919
• Snjöll orð og athafnir 920-929
• Forlagasögur 930-949

AT930 Ödipus konungur

• Ræningjar og morðingjar 950-969
• Aðrar raunsæjar sögur 970-999

Sögur um heimsku risa, trölla eða púka

• Starfssamningur 1000-1029
• Félag manns og risa 1030-1059
• Keppni milli manns og risa 1060-1114
• Maður drepur eða særir risa 1115-1144
• Maður hræðir risa 1145-1154
• Maður snýr á kölska 1155-1169
• Sálum bjargað frá kölska 1170-1199

Gamansögur

• Sögur um kjána 1200-1349
• Sögur um hjón 1350-1439
• Sögur um konur 1440-1524
• Sögur um karla 1525-1724

AT1620 Nýju fötin keisarans

AT1635* Ugluspegill

• Gamansögur um klerka 1725-1849
• Gamansögur um aðra hópa fólks 1850-1874
• Ýkjusögur 1875-1999

Formúlusögur

• Endurtekningasögur 2000-2100

AT2035 Gamla myllan (This is the house that Jack built)

• Gildrusögur 2200-2299
• Aðrar formúlusögur 2300-2399

Óflokkað

• Óflokkaðar sögur 2400-2499

Tenglar

• Verzeichnis der Märchentypen eftir Antti Aarne.