Flokkunarkerfi Aarne-Thompson

Flokkunarkerfi Aarne-Thompson er flokkunarkerfi fyrir þjóðsögur, ævintýri og sagnir byggt á söguefnum og minnum sem koma fyrir aftur og aftur. Flokkunarkerfið var upphaflega búið til af finnska þjóðfræðingnum Antti Aarne og kom út í litlu kveri árið 1910. Síðar var það þróað áfram af bandaríska þjóðfræðingnum Stith Thompson sem gaf út hina miklu gerðaskrá sína árið 1961 með upptalningu á yfir 2500 númeruðum sagngerðum. Númerakerfið er oft notað til að flokka þjóðsögur og sagnir með svokölluðum AT-númerum (eftir Aarne og Thompson). Vladimír Propp gagnrýndi þessa flokkunaraðferð á 3. áratug 20. aldar fyrir að líta framhjá virkni söguefnisins.

Árið 2004 gaf þýski þjóðsagnafræðingurinn Hans-Jörg Uther út uppfærða og alþjóðavædda útgáfu af flokkunarkerfinu. Eftir það er algengast að vísa í ATU-númer fyrir flokkunarkerfið.

Sagngerðir og dæmi um flokkun

Dýrasögur

Villt dýr 1-99
Villt dýr og húsdýr 100-149

AT124 Grísirnir þrír

Villt dýr og menn 150-199
Húsdýr 200-219
Önnur dýr og hlutir 220-299

Ævintýri

Yfirnáttúrulegir andstæðingar 300-399

AT310 Garðabrúða (ævintýri)

AT327A Hans og Gréta

Yfirnáttúrulegir ættingjar eða í álögum 400-459

AT410 Þyrnirós (ævintýri)

Yfirnáttúruleg verkefni 460-499
Yfirnáttúrulegir aðstoðarmenn 500-559
Töfragripir 560-649

AT561 Alladín og töfralampinn

Yfirnáttúrulegir hæfileikar eða þekking 650-699
Aðrar sögur um hið yfirnáttúrulega 700-749

AT709 Mjallhvít og dvergarnir sjö

Trúarsagnir

Guð launar og refsar 750-779

AT777 Gyðingurinn gangandi

Sannleikurinn kemur í ljós 780-791
Himnaríki 800-809
Fjandinn 810-826
Aðrar trúarsögur 827-849

Raunsæjar sögur eða smásögur

Maður giftist konungsdóttur 850-869

AT853 Hans klaufi

Kona giftist konungssyni 870-879
Trúmennska og sakleysi sannað 880-899
Þrjósk kona lærir að hlýða 900-909

AT900 Þrastarskeggur konungur

Góðar lífsreglur 910-919
Snjöll orð og athafnir 920-929
Forlagasögur 930-949

AT930 Ödipus konungur

Ræningjar og morðingjar 950-969
Aðrar raunsæjar sögur 970-999

Sögur um heimsku risa, trölla eða púka

Starfssamningur 1000-1029
Félag manns og risa 1030-1059
Keppni milli manns og risa 1060-1114
Maður drepur eða særir risa 1115-1144
Maður hræðir risa 1145-1154
Maður snýr á kölska 1155-1169
Sálum bjargað frá kölska 1170-1199

Gamansögur

Sögur um kjána 1200-1349
Sögur um hjón 1350-1439
Sögur um konur 1440-1524
Sögur um karla 1525-1724

AT1620 Nýju fötin keisarans

AT1635* Ugluspegill

Gamansögur um klerka 1725-1849
Gamansögur um aðra hópa fólks 1850-1874
Ýkjusögur 1875-1999

Formúlusögur

Endurtekningasögur 2000-2100

AT2035 Gamla myllan (This is the house that Jack built)

Gildrusögur 2200-2299
Aðrar formúlusögur 2300-2399

Óflokkað

Óflokkaðar sögur 2400-2499

Tenglar

Verzeichnis der Märchentypen eftir Antti Aarne.