Utanþingsstjórn er í þingræðisríki ríkisstjórn sem tekur við völdum tímabundið þegar ekki tekst að mynda ríkisstjórn eftir hefðbundnum lýðræðislegum leiðum af einhverjum ástæðum. Utanþingsstjórnir eru skipaðar beint af þjóðhöfðingja og stjórna með stuðningi eða hlutleysi löggjafarvaldsins. Þetta felur í sér að stjórnin lætur sér nægja að sjá um daglegan rekstur ríkisins og forðast umdeildar ákvarðanir.

Á Íslandi hefur einu sinni setið utanþingsstjórn, ríkisstjórn Björns Þórðarsonar, sem Sveinn Björnsson ríkisstjóri skipaði í kjölfar þess að formenn stjórnmálaflokkanna gátu ekki komið sér saman um myndun ríkisstjórnar. Utanþingsstjórnin sat í tvö ár 1942 til 1944. Nokkrum sinnum síðan hefur myndun utanþingsstjórnar komið til tals og er stundum talað um hana sem svipu sem forseti hefur til að knýja formenn flokkanna til samkomulags.

Tengt efni breyta