Jarðskjálfti
Jarðskjálfti er titringur eða hristingur í skorpu jarðar. Upptök jarðskjálfta verða oftast á flekamótum eða flekaskilum. Við jarðskjálfta losnar spenna sem myndast vegna núnings milli jarðskorpufleka. Þessi spenna getur hafa verið að safnast upp í hundruð ára en losnar á einu augnabliki með fyrrgreindum afleiðingum.
Einkenni breyta
Á jörðu verða jarðskjálftar á hverjum degi, þó svo að við tökum ekkert eftir þeim. Þetta er mjög eðlilegt vegna jarðskorpuhreyfinga, einkum á mótum tveggja jarðskorpufleka. Meirihluti allra jarðskjálfta eru litlir og valda engu tjóni en aðrir eru stærri og í kjölfar þeirra geta fylgt margir smærri skjálftar, svokallaðir eftirskjálftar. Jarðskjálftum fylgir hinn kunnuglegi titringur auk þess sem sprungur geta komið í jörðina og mannvirki geta skemmst eða jafnvel hrunið, flóðbylgjur geta farið af stað og skriðuföll bæði í sjó og á landi geta farið af stað.
Flestum stórum skjálftum fylgja fyrirskjálftar og eftirskjálftar. Þetta er vegna spennunar sem byggist upp í skorpuflekanum og sú spenna hefur einmitt tilhneigingu til að hrinda af stað skjálftahrinu sem byggist upp af fyrir- og eftirskjálftum. Þar sem allir flekar tengjast saman utan um jörðina geta jarðskjálftar á einum stað hrundið af stað keðjuverkun sem hægt er að sjá um allan hnöttinn.
Manngerðir skjálftar breyta
Jarðskjálftar geta orðið af manna völdum vegna sprenginga eða vökvabrots.
Sjá einnig breyta
Nokkrir af jarðskjálftum 21. aldarinnar breyta
Tenglar breyta
Almennir tenglar breyta
- Jarðskjálftar á Íslandi síðustu 48 klukkustundir; af vef Veðurstofu Íslands
- Allt Ísland - jarðskjálftar síðustu 48 klst. (jarðskjálftakort); af vef Veðurstofu Íslands
Vísindavefurinn breyta
- „Hvar varð öflugasti jarðskjálfti sem mælst hefur á jörðinni?“. Vísindavefurinn.
- „Hvers vegna heyrist í jarðskjálfta áður en hann kemur?“. Vísindavefurinn.
- „Geta dýr skynjað jarðskjálfta áður en þeir verða?“. Vísindavefurinn.
- „Væri hægt að senda viðvörun um jarðskjálfta meðan bylgjurnar eru á leiðinni?“. Vísindavefurinn.
Greinar úr blöðum breyta
- Jarðskjálftasvæðin; 1. grein í Morgunblaðinu 1998
- Stóru skjálftarnir; 2. grein í Morgunblaðinu 1998
- Dropinn sem holar steininn; 3. grein í Morgunblaðinu 1998
- Mestu jarðskjálftar á fyrri helmingi þessarar aldar; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1956
- Jarðskjálftar og húsbyggingar; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1961
- Axarfjarðarskjálftinn með snörpustu kippum er hér koma; grein í Morgunblaðinu 1976
- Að búa á jarðskjálftasvæði; grein í Morgunblaðinu 1971
- Hægt er að spá fyrir um jarðskjálfta - en er mjög kostnaðarsamt; grein í Morgunblaðinu 1976
- Gott eigum við íslendingar, en... (pistlar um jarðskjálfta); grein í Morgunblaðinu 1940
- Jarðskjálftar og Kröfluvirkjun; grein í Morgunblaðinu 1976
