„Þorramatur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Thorramatur.jpg|thumb|300px|Þorrabakki.]]
'''Þorramatur''' er hefðbundinn íslenskur [[matur]] sem hefð er fyrir að bera fram á [[Þorri|Þorraþorra]], sérstaklega á svokölluðum [[Þorrablótþorrablót]]um, sem eru miðsvetrarhátíð í fornum stíl. Mörg veitingahús í Reykjavík og annars staðar bjóða þá Þorramatþorramat, sem oftast eru kjöt- eða fiskafurðir, verkaðar með hefðbundnum aðferðum og bornar fram niðursneiddar í [[trog]]um.
 
Upphaf Þorramatarþorramatar má rekja til miðsvetrarmóta hinna ýmsu [[átthagafélag]]a á fyrri hluta [[20. öldin|20. aldar]] (s.s. [[Breiðfirðingafélagið|Breiðfirðingamót]] og [[Árnesingafélagið|Árnesingamót]]). Á þessum mótum upp úr [[1950]] voru oft auglýst „hlaðborð“, „íslenzkur matur“ eða „íslenzkur matur að fornum sið“ sem voru nokkrir réttir sem voru vel þekktir úr íslenskum sveitum áður fyrr en voru orðnir sjaldséðir á borðum landsmanna á [[1951-1960|6. áratugnum]]. Orðið „Þorramatur“„þorramatur“ kom hins vegar hvergi fyrir fyrr en árið [[1958]] þegar veitingastaðurinn [[Naustið]] við [[Vesturgata|Vesturgötu]] í [[Reykjavík]] fór að bjóða upp á sérstakan „Þorramatseðil“„þorramatseðil“ sem var hefðbundinn sveitamatur borinn fram í trogum sem smíðuð voru eftir fyrirmyndum afá [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafninu]]. Yfirlýstur tilgangur með Þorramatnumþorramatnum var, að sögn veitingamannsins á Naustinu, að bjóða fólki upp á að smakka íslenskan mat án þess að þurfa að vera félagi í átthagafélagi.
 
Þorramaturinn var upphaflega [[hópmatseðill]] eða [[hlaðborð]] en árið eftir lét Naustið smíða minni trog sem hentuðu undir mat fyrir tvo. Fljótlega varð vinsælt að bera slíkan mat fram á öðrum veitingastöðum í bænum enda margir kunnugir þessum mat frá fyrri tíð og sum átthagafélögin tóku upp orðin „Þorramatur“„þorramatur“ og „Þorrablót“„þorrablót“ þegar þau auglýstu mótin sín. Þorrann ber líka upp á tíma sem var venjulega fremur dauður tími í veitingahúsageiranum.<ref>[[Árni Björnsson]], ''Saga daganna'', Reykjavík, Mál og menning, 1993, s. 475-480.</ref> Upp úr [[1970]] var farið að nota orðið „Þorrabakki“„þorrabakki“ þegar rætt var um Þorramatinnþorramatinn sem stakan [[réttur (matargerð)|rétt]].
 
Á síðari árum hefur færst í vöxt að á Þorrabakkanumþorrabakkanum séu líka matvæli sem eiga sér langa sögu en eru ekki óalgeng, s.s. harðfiskur og hangikjöt. Margir veitingastaðir bjóða upp á val milli hefðbundinna [[súrsaður matur|súrsaðra]] og ósúrra þorrabakka. Þorramaturinn hefur þannig þróast með árunum til að taka mið af breytingum á matarsmekk.
 
== Dæmi um þorramat ==