„Nýár“: Munur á milli breytinga

'''Nýár''' eða '''Nýársdagurnýársdagur''', einnig nefndur ''áttidagur'' eða ''áttadagur'', vegna þess að hann er áttundi dagur jóla, er [[1. janúar]] ár hvert. Í vestrænni menningu er hann fyrsti dagur nýs almanaksárs á [[Gregoríska tímatalið|Gregoríska tímatalinitímatalinu]]. Mjög breytilegt er og hefur verið um heim allan hvenær haldið er upp á [[áramót]]. Sem dæmi má nefna að [[Kínverjar]] hafa eigin áramót sem lúta allt öðrum reglum en hér á Vesturlöndum.

== Saga Nýársdagsnýársdags ==

Í [[Evrópu]] var byrjun ársins lengi vel mjög á reiki. [[Rómverjar]] höfðu í öndverðu látið árið hefjast [[1. mars]] og bera nokkur mánaðarheiti enn þess merki; [[október]] þýðir í raun 8. mánuður ársins, [[nóvember]] þann 9. og [[desember]] 10. mánuður ársins. Frá fyrstu öld fyrir upphaf tímatals okkar létu [[Rómverjar]] svo árið byrja 1. janúar.

Fyrstu páfarnir héldu sér við þá dagsetningu enda var ekki enn búið að ákvarða hinn opinbera fæðingardag [[Jesús Kristur|Jesú Krists]]. Í [[Austrómverska ríkið|Austrómverska ríkinu]] ákvað [[Konstantínus mikli]] hins vegar að árið skyldi hefjast [[1. september]], og sumir páfar fylgdu þeim sið.

Um árið 800 e.k. fyrirskipaði [[Karl mikli]] að í ríki sínu skyldi árið hefjast á boðunardegi Maríu meyjar [[25. mars]]. [[England|Englendingar]] tóku snemma upp [[Jóladagur|jóladag]] sem nýársdag og héldu sér við hann fram á 12. öld, en þá færðu þeir hann einnig yfir á 25. mars. Á næstu öldum gat opinber byrjun ársins verið ólík eftir ríkjum, héröðum og jafnvel hertogadæmum.

== Nýársdagur á Íslandi ==

Íslendingar tóku jóladag sem nýársdag eftir [[enska biskupakirkjunnar|ensku biskupakirkjunni]] eins og fleira, og héldu sér við hann fram til [[Siðaskiptin á Íslandi|siðaskipta]]. Árið [[1582]] fyrirskipaði [[Gregoríus páfi 13]]. að upphaf ársins skyldi aftur fært á 1. janúar. Mótmælendur í norðurálfunni þrjóskuðust lengi við, en að lokum breyttu þeir einnig tímatali sínu. Í norðurhluta [[Þýskaland|Þýskalands]], [[Danmörk|Danmörku]] og [[Noregur|Noregi]] var því 1. janúar tekinn upp sem nýársdagur árið 1700. Englendingar fylgdu ekki í kjölfarið fyrr en árið 1752, en [[Svíþjóð|Svíar]] reyndust allra þjóða fastheldnastir og gerðu 1. janúar ekki að nýársdegi fyrr en árið 1783.

Meðan Íslendingar héldu áramótin á sama tíma og jólin er greinilegt að 1. janúar hefur verið meiriháttar veisludagur. Um [[Gissur Þorvaldsson]] segir til dæmis árið 1241 að „''hann„hann hafði fjölmennt jólaboð og bauð vinum sínum að hinum átta degi. Þar var mjöður blandinn og mungát heitt.''“

== Tengt efni ==

* [[Listi yfir hátíðardaga Íslensku þjóðkirkjunnar]]

== Heimildir ==

* Már Jónsson tók(ritstj.), saman{{bókaheimild|titill=Jónsbók|ár=2004}} bls. 316.

== Tenglar ==