„Tycho Brahe“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
endurskrifað og nýtt efni
Navaro (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Tycho Brahe.JPG|thumb|right|Tycho Brahe]]
 
'''Tycho Ottesen Brahe''' (fæddur [[14. desember]] [[1546]], í Knudstup,Knudstrup á [[Skánn|Skáni]], í [[Danmörk|Danmörku]], -dáinn [[24. október]] [[1601]] í [[Prag]]) var danskur [[stjörnufræðingur]] og [[gullgerðarmaður]]. Hann lærði stjörnufræði í [[Mið-Evrópa|Mið-Evrópu]], og útskrifaðist árið [[1570]]. Hann var lénsherra á eyjunni [[Hveðn]] á [[Eyrarsund]]i, í hirð [[Friðrik 2.|Friðriks annars]] Danakonungs.<ref>Jón H. Geirfinnsson og Magnús Valur Hermannsson. [http://visindavefur.is/?id=5087 Hver var Tycho Brahe?]. Vísindavefurinn (25. júní 2005) Skoðað þann 20. nóvember, 2010.</ref>
 
Hann mistimissti nef sitt þann [[29. desember]] [[1566]] í einvígi við Manderup ParsbergParsbjerg. Í kjölfarið lét hann búa til gerfinef, úr gulli og silfri.<ref>[http://www.nada.kth.se/~fred/tycho/nose.html Tycho Brahe's Nose And The Story Of His Pet Moose]</ref> Í kjölfarið fékk hann áhuga á gullgerðarlist og læknisfræði. Hann kom heim í apríl [[1567]] með gerfinef sitt. Hann var með afskræmt andlit fyrir lífstíð. Faðir hans vildi helst að hann myndilærði faralögfræði íog yrði pólitíkembættismaður, enda kom hann úr valdamikilli fjölskyldu. Tycho hafðitókst þó alltafhvað tekisteftir annaðsannfæra föður sinn umtilfarasenda sig í ferðir til útlanda, til að fullkomna tæki sín til stjörnuskoðunar. Faðir hans dó árið [[1571]] og ári eftir kynntist hann unnustu sinni, [[Kristin Jorgensdatter]]Jørrgensdatter.<ref>J J O'Connor and E F Robertson [http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Brahe.html Brahe Biography] Skoðað þann 20. nóvember, 2010</ref>
 
Á sama ári og hann kynntist unnustu sinni, [[1572]], varð hann vitni af halastjörnuhrapi. Með athugum hanssínum hrakti hann þá skoðun að [[halastjarna|halastjörnur]] væru fyrirburðirfyrirbæri í andrúmslofti jarðar. Þvert á móti komst hann að þeirri niðurstöðu að halastjarnan væri sex sinnum fjær jörðu en tunglið.<ref>Árni Hjartarson [http://www-old.isor.is/~ah/comet/hali8.htm - Halastjarna Tycho Brahes] Skoðað þann 20. nóvember, 2010</ref>
 
Eftir lát hannFriðriks missti2. stuðning1588 hirðnaut Danakonungs,Brahe þjónaðiekki hannsömu hylli við hirðina og áður. Hann flutti sig þá til Prag og gekk í þjónustu [[RúdólfiRúdólf 2. keisari|Rúdólfs 2.]], keisara [[heilaga rómverska keisaradæmið|rómverska keisaradæmisins]]. Þar átti hann í samstarfi við stærðfræðinginn [[Jóhannes Kepler]].<ref>Einar H. Guðmundsson [http://www.mbl.is/mm/gagnasafn/grein.html?grein_id=304693 Tycho Brahe og íslendingarÍslendingar] Skoðað þann 20. nóvember, 2010</ref> ArfleigðArfleifð Tycho Brahe felst í stjörnuathugunum hans sem voru frammúrskarandi á sínum tíma. Út frá athugunum sínum setti hann fram kenningu sína um sólkerfið þannig, að sólin og tunglið hringsóluðu um jörðina, en reikistjörnurnar, aðrar en jörðin, hringsóluðu um sólina. Þetta var í raun sambræðingur úr kenningum [[Nikulás Kópernikus|KóberníkusarKóperníkusar]] og [[Aristóteles]]ar. Með þessu gat hann áfram nýtt eðlisfræði Aristótelesar og nýtt sér betri hringalögun KóberníkusarKóperníkusar.<ref>[http://galileo.rice.edu/sci/brahe.html Tycho Brahe] The Gallileo project Skoðað þann 20. nóvember, 2010</ref>
 
Tycho er sagður hafa látist vegna þess að hann hafi ekki viljað brjóta [[Kurteisi|kureisisvenjur]] hirðarinnar og standa upp frá miðju borðhaldi til að kasta af sér vatni. Af þeim sökum hafi komist ígerð í [[Þvagblaðra|þvagblöðru]]na og hann hafi látist ellefu dögum síðar.