„Kosningaréttur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
SieBot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: uk:Право голосу
Navaro (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
'''Kosningaréttur''' er réttur fólks til þess að taka þátt í [[lýðræði]]slegum kosningum. Oft er kosningaréttur [[stjórnarskrá]]arlega varinn en algengast er að fólk fái kosningarétt við 18 ára aldur, eins og tíðkast á [[Ísland]]i.
 
== Kosningaréttur á Íslandi ==
Íslendingar fengu fyrst kosningarétt með tilskipun sem [[Kristján 8.]] Danakonungur gaf út [[8. mars]] [[1843]] og var hann bundinn því að menn væru orðnir 25 ára, hefðu óflekkað [[mannorð]] og ættu að minnsta kosti 10 [[hundraða]] jörð eða múr- eða timburhús í kaupstað sem metið væri á að minnsta kosti 1000 [[Ríkisdalir|ríkisdali]] eða hefðu lífstíðarábúð á 20 hundraða jörð. Karlmenn einir höfðu kosningarétt.
 
Reglurnar um eign voru rýmkaðar dálítið þegar kosið var til [[þjóðfundurinn 1851|þjóðfundarins 1851]] og aftur árið [[1903]]. Þá fengu karlmenn sem ekki voru öðrum háðir sem hjú og borguðu fjórar krónur eða meira í útsvar kosningarétt.
 
Árið [[1915]] var svo gerð veruleg breyting; í fyrsta lagi fengu konur kosningarétt og einnig allir sem orðnir voru 25 ára og skulduðu ekki [[sveitarstyrkur|sveitarstyrk]]. Þessum nýju kjósendum var þó ekki strax treyst til að beita kosningaréttinum; aðeins þeir sem orðnir voru 40 ára máttu kjósa og það mark átti síðan að færast niður um eitt ár á ári þar til 25 ára markinu væri náð. Þessar takmarkanir voru þó felldar niður árið [[1920]].
 
Enn varð breyting árið [[1934]], þegar kosningaréttur var færður niður í 21 árs aldur og takmarkanir á kosningarétti vegna skuldar við sveitarsjóð voru numdar úr gildi. Kosningaaldurinn var svo lækkaður í 20 ár árið [[1968]] og að lokum í 18 ár [[1984]].
 
== Heimildir ==
* {{vefheimild|url=http://www.mbl.is/frettir/itarefni/kjordaemamal/fylgiskjal_6.html|titill=Sögulegt yfirlit. Fylgiskjal um kjördæmamál. Af vef mbl.is, skoðað 27. október 2010.}}
* {{vefheimild|url=http://visindavefur.is/?id=2104|titill=Hvers vegna átti lýðræðið erfitt uppdráttar á 19. öld? Vísindavefurinn, skoðað 27. október 2010.}}
 
{{Stubbur|stjórnmál}}