„Eiríkur af Pommern“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m robot Bæti við: hu:VII. Erik dán király |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 19:
|börn = engin
}}
'''Eiríkur af Pommern''' (f. [[1382]], d. [[4. apríl]] [[1459]]) varð konungsarfi í [[Kalmarsambandið|Kalmarsambandinu]] þegar [[Margrét Valdimarsdóttir mikla]] ættleiddi hann árið [[1389]] eftir lát [[Ólafur 4. Hákonarson|Ólafs]] sonar hennar. Hann
== Kalmarsambandið ==
Eiríkur hét upphaflega ''Bugislav'' og var sonur Vratislavs af Pommern og Maríu af [[Mecklenburg]], eina eftirlifandi barnabarns [[Valdimar atterdag|Valdimars atterdag]]. Hann var einnig afkomandi [[Magnús hlöðulás|Magnúsar hlöðuláss]] Svíakonungs og [[Hákon háleggur|Hákonar háleggs]] Noregskonungs.
Bugislav var sendur til Danmerkur árið [[1389]], sjö ára að aldri, til að alast upp hjá Margréti ömmusystur sinni, og um leið var nafni hans breytt. Hann var hylltur sem konungur Noregs í [[Þrándheimur|Þrándheimi]] [[8. september]] sama ár. Árið 1396 var hann lýstur konungur Danmerkur og síðan Svíþjóðar og þann [[17. júní]] [[1397]] var hann krýndur konungur allra landanna - og þar með einnig [[Finnland]]s og [[Íslands]] - í dómkirkjunni í [[Kalmar]] í Svíþjóð. Við sama tækifæri var gengið frá samningi um ríkjasamband sem síðan hefur verið nefnt [[Kalmarsambandið]]. Þótt Eiríkur hefði verið krýndur stýrði Margrét þó í raun öllum ríkjunum til dauðadags [[1412]].
Kristófer af Bæjaralandi lést [[1448]] og við tók [[Kristján I]]. Eiríkur af Pommern lét honum þá Visby eftir í skiptum fyrir leyfi til að snúa aftur til [[Pommern]].▼
== Hjónaband ==
Árið [[1402]] hóf Margrét drottning samningaviðræður við [[Hinrik 4. Englandskonungur|Hinrik 4.]] Englandskonung um bandalag milli [[England]]s og Norðurlanda. Hún vildi að Eiríkur gengi að eiga [[Filippa af Englandi|Filippu]], dóttur Hinriks, en sonur Hinriks, sem síðar varð [[Hinrik 5.]], giftist Katrínu systur Eiríks. Af bandalaginu varð þó ekki vegna þess að Englendingar vildu draga Norðurlönd inn í [[Hundrað ára stríðið]] við Frakka, sem þá geisaði, en Margrét vildi það ekki. Ekkert varð af tvöfalda brúðkaupinu en þó varð úr að Eiríkur og Filippa giftust [[26. október]] [[1406]] í Lundi. Hún var þá þrettán ára.
[[Mynd:Eric of Pomerania.jpg|thumb|left|Samtímateikning af Eiríki konungi.]]
Fátt er vitað um hjónaband þeirra en Eiríkur treysti Filippu meðal annars til að stýra ríkinu þegar hann fór í langferð um Evrópu og raunar allt til [[Landið helga|Landsins helga]] 1423-1425. Þau voru hins vegar barnlaus, nema hvað Filippa ól andvana barn árið [[1429]], eftir meira en tuttugu ára hjónaband, og lést svo ári síðar. Katrín systir Eiríks giftist aftur á móti Jóhanni af Pfalz-Neumarkt og varð móðir [[Kristófer af Bæjaralandi|Kristófers]] af Bæjaralandi, arftaka Eiríks.
Samtímaheimildir benda til þess að Eiríkur hafi verið vel gefinn, framsýnn og dugmikill og hann var einnig heimsmaður, vel máli farinn og átti auðvelt með að heilla fólk, ekki síst konur. En hann virðist líka hafa verið skapmikill og mjög þrjóskur. Hann var ljósrauðhærður og rauðbirkinn, vel vaxinn og góður íþróttamaður.
== Konungur og sjóræningi ==
Eitt helsta keppikefli Eiríks var að draga úr völdum og áhrifum [[Hansasambandið|Hansasambandsins]] á Norðurlöndum og árið [[1422]] bannaði hann Hansakaupmönnum að versla milliliðalaust í Danmörku. Og árið [[1429]] kom hann á [[Eyrarsundstollurinn|Eyrarsundstollinum]] sem átti eftir að verða aðaltekjulind danskra konunga fram á miðja [[19. öldin|19. öld]]. Öll erlendi skip sem sigldu um Eyrarsund urðu að koma við á Helsingjaeyri og greiða toll af farmi sínum.
Ríkisár Eiríks af Pommern einkenndust þó öðru fremur af átökum við greifana í [[Holsetaland]]i um yfirráð yfir [[Suður-Jótland]]i. Honum varð þó ekkert ágengt en átökin íþyngdu efnahag ríkisins sem leiddi til þess að aðallinn í Svíþjóð og Danmörku varð honum andsnúinn og norskir bændur gerðu uppreisn.
Þegar Filippa drottning lést [[1430]] var Eiríkur nærri fimmtugur og barnlaus. Hann vildi að frændi hans, Bugislav af Pommern, yrði arftaki sinn en það vildi danski aðallinn ekki samþykkja. Þá fór Eiríkur í eins konar konunglegt verkfall og flutti til [[Visby]] á [[Gotland]]i [[1439]]. Þar lifði hann meira eða minna á sjóránum.
Árið [[1440]] var hann settur af og systursonur hans, [[Kristófer af Bæjaralandi]], tók við konungdómi í ríkjunum þremur. Eiríki var við það tækifæri boðið að vera áfram konungur Noregs, enda héldu Norðmenn lengur tryggð við hann en aðrir, en er sagður hafa svarað því til að betra væri að vera sjóræningjaforingi á Gotlandi en konungur í Noregi. Á Íslandi hélt þó [[Teitur Gunnlaugsson|Teitur ríki Gunnlaugsson]] í [[Bjarnanes]]i tryggð við Eirík til dauðadags, kvaðst aldrei hylla annan konung að Eiríki lifandi og neitaði að hylla bæði Kristófer af Bæjaralandi og Kristján 1.
▲Kristófer af Bæjaralandi lést [[1448]] og við tók [[Kristján I]]. Eiríkur af Pommern lét honum þá Visby eftir í skiptum fyrir leyfi til að snúa aftur til [[Pommern]], þar sem hann lést 1459. Eftir lát Filippu drottningar hafði hann tekið saman við konu sem Sessilía hét og fylgdi hún honum til Gotlands og síðan til Pommern.
== Heimild ==
* {{wpheimild|tungumál = Da|titill = Erik af Pommern|mánuðurskoðað = 9. október|árskoðað = 2010}}
* {{wpheimild|tungumál = En|titill = Eric of Pomerania|mánuðurskoðað = 9. október|árskoðað = 2010}}
{{Töflubyrjun}}
Lína 39 ⟶ 60:
}}
{{Töfluendir}}
[[Flokkur:Danakonungar]]
[[Flokkur:Svíakonungar]]
[[Flokkur:Noregskonungar]]
{{fd|1382|1459}}
[[af:Erik van Pommere]]
| |||