„Fylkisstjóri (Bandaríkin)“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Helgijb (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Helgijb (spjall | framlög)
Lína 5:
Hæstráðandi í hverju af þeim [[Fylki Bandaríkjanna|50 ríkjum]] Bandaríkjanna er ríkisstjórinn sem öðlast stöðu sína með [[bein kosning|beinni kosningu]]. Það er þó misjafnt hversu mikil völd ríkisstjórar hafa en að öllu jöfnu hafa þeir talsvert vald hvað varðar [[ríkisfjárlög]], skipunarvald yfir hinum ýmsu embættismönnum (þar á meðal mörgum dómurum) og einnig getur hann haft töluverð áhrif á lagasetningu. Ríkisstjórinn getur einnig gegnt fleiri embættum, svo sem eins og æðsti yfirmaður varaherliðs ríkisins þegar það heyrir ekki beint undir alríkisvaldið (e. federalized) og í mörgum ríkjum og yfirráðasvæðum hefur ríkisstjórinn að nokkru eða öllu leyti vald til að milda eða veita sakaruppgjöf er varðar sektardóma í sakamálum. Allir ríkisstjórar sitja í fjögur ár nema þeir sem sitja í [[New Hampshire]] og [[Vermont]] en þeir sitja einungis í tvö ár.
 
Í öllum ríkjum Bandaríkjanna er ríkisstjóri kjörinn í beinum kosningum. Ríkisstjóri tiltekins ríkis hefur umtalsverð bein völd en þó getur [[löggjafarvald]] sama ríkis, og í einhverjum tilfellum aðrir kjörnir handhafar [[framkvæmdavald|framkvæmdavalds]], temprað umrædd völd að einhverju leyti. Á þeim fimm landsvæðum sem ekki eru ríki en eru undir yfirráðum Bandaríkjanna eru engu að síður kjörnir ríkisstjórar í beinum kosningum en í fortíðinni voru margir þeirra skipaðir beint af Bandaríkjaforseta. Allir ríkisstjórar hafa neitunarvald á lagafrumvörp ríkjanna og í öllum ríkjum að sjö undanskildum getur ríkisstjóri beitt sérstöku sérneitunarvaldi (e. line item veto). [[Sérneitunarvald]] þetta, sem [[Bandaríkjaforseti]] hefur ekki, er á þann hátt að þeir ríkisstjórar sem hafa slíkt vald geta neitað einstökum ákvæðum innan frumvarpanna án þess að synja þeim í heilu lagi. Í sumum ríkjanna getur löggjafarvaldið hafnað neitunarvaldi ríkisstjóra með atkvæðafjölda umfram tveimur þriðju og í öðrum með þremur fimmtu atkvæða. Í [[Alabama]], [[Indiana]], [[Kentucky]] og [[Tennessee]] getur löggjafarvaldið hafnað neitunarvaldi ríkisstjóra með einföldum meirihluta sem rýrir notagildi þess umtalsvert. Í [[Arkansas]] getur löggjafarvaldið hafnað neitunarvaldi ríkisstjóra með hreinum meirihluta og í [[Norður-Karólína|Norður-Karólínu]] hafði ríkisstjóri ekki neitunarvald þar til slíkt vald var samþykkt í ríkisatkvæðagreiðslu árið 1996. Þegar losnar um sæti í [[Öldungadeild Bandaríkjaþings|öldungadeild Bandaríkjanna]] hafa ríkisstjórar í 47 af 50 ríkjum vald til að skipa fulltrúa í umrætt sæti þar til kosið er sérstaklega um hver skal taka það sæti og eru það ríkisstjórar [[Oregon]], [[Alaska]] og [[Wisconsin]] sem hafa ekki þetta vald.
Árlega halda flestir ríkisstjórar hina svokölluðu „Ræðu um ástand ríkisins“ (e. State of the State Address). Einnig eru ríkisstjórar viðstaddir ýmsar hátíðlegar uppákomur, til dæmis að veita hefðarfólki og [[þjóðhöfðingi|þjóðhöfðingjum]] viðtöku, halda táknrænar viðhafnarræður og vera viðstaddir svonefnda ríkishátíð. Ríkisstjórar mega eiga sér opinber híbýli og kallast þau ríkisstjórasetur (e. Governor´s Mansion).
 
 
== Saga embættisins ==