„Fornfræði“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
TXiKiBoT (spjall | framlög)
m robot Bæti við: gv:Classicee
Biggi123456789 (spjall | framlög)
Lína 9:
Eitt eftirtektarverðasta einkennið á fornfræði er margbreytileiki innan greinarinnar, bæði er varðar viðfangsefni og eins aðferðir. Megináherslan hefur ávallt verið á [[Grikkland hið forna]] og [[Rómaveldi]] en fornfræðingar, einkum fornaldarsagnfræðingar, fást í síauknum mæli við aðrar menningarþjóðir umhverfis [[Miðjarðarhaf]]ið, bæði í [[Miðausturlönd]]um og [[Norður-Afríka|Norður-Afríku]].
 
fornfræði er bara bull shitt
=== Textafræði og textarýni ===
[[Mynd:Aristotle_De_Anima_page_1.png|thumb|right|175px|Upphaf 1. bókar ''[[Um sálina]]'' eftir [[Aristóteles]] á frummálinu (forngrísku) í fræðilegri útgáfu textans. Neðanmáls eru textafræðilegar og handritafræðilegar skýringar í svonefndum ''apparatus criticus''.]]
[[Mynd:Plato-Alcibiades.jpg|thumb|left|260px|Papýrus-brot með texta eftir [[Platon]].]]
Frá upphafi hefur [[textafræði]] verið kjarninn í fornfræðinni. Segja má að textafræði sé rannsókn á textum í víðum skilningi: Uppruna þeirra, miðlun þeirra, merkingu þeirra og samhengi. ''Klassísk'' textafræði er textafræði [[Forngríska|forngrískra]] og [[Latína|latneskra]] texta. Klassísk textafræði er enn kjarninn í menntun og þjálfun fornfræðinga.
 
Ein skilgreining klassískrar textafræði lýsir henni sem „vísindagrein sem fjallar um allar leifar [[Klassísk fornöld|klassískrar fornaldar]], einkum texta á [[forngríska|forngrísku]] eða [[Latína|latínu]]. Viðfangsefni greinarinnar er því hinn grísk-rómverski eða klassíski heimur að því marki sem varðveittar eru um hann ritaðar heimildir.“<ref>J. Kramer og K. Kramer, ''La filologia classica'', 1979; tilvitnun frá [http://www.ualberta.ca/~csmackay/Philology.html Christopher S. Mackay]</ref> Fornfræðingar fást auðvitað einnig við önnur tungumál, þar á meðal [[línuletur A]], [[sanskrít]], [[Hebreska|hebresku]], [[Arabíska|arabísku]] og mörg fleiri og einnig [[línuletur B]], sem er [[Forngríska|forngrísk]] táknskrift sem er eldri en [[Grískt stafróf|gríska stafrófið]].
 
Áður en prenttæknin var fundin upp voru textar afritaðir í handritum en dreifing handrita gat verið tilviljanakennd. Afleiðing þessa er sú að margar ólíkar útgáfur sama textans eru varðveittar í handritum. Auk þess að leita skilnings á merkingu texta í því samhengi sem þeir voru skrifaðir vinna fornfræðingar að því að bera saman ólíkar útgáfur textanna og reyna að finna „réttan“ texta eða komast að minnsta kosti eins nærri upphaflegum texta og mögulegt er.<ref>Renehan (1969): 2; Reynolds og Williams (1991): 207.</ref> Þessi hluti textafræðinnar kallast [[textarýni]]. Að lokum er textinn gefinn út með handritafræðilegum- og textafræðilegum skýringum. Þessi hluti fornfræðinnar lýtur að uppruna textanna og miðlun þeirra.
 
Oft eru þessi atriði í textafræði og textarýni óaðskiljanleg spurningum um túlkun textans. Þess vegna eru mörkin stundum óljós á milli textafræði og textarýni annars vegar og bókmenntasögu og túlkunarfræði hins vegar. Því getur verið erfitt að komast að óhlutdrægri niðurstöðu til dæmis þegar textinn fjallar um trúarbrögð, stjórnmál eða heimspeki enda veltur þá túlkun textans oft að jafnmiklu leyti á þeirri heildarmynd sem menn hafa eins og heildarmyndin veltur á túlkun á einstökum textum.
 
=== Bókmenntasaga og bókmenntarýni ===