„Þorlákur helgi Þórhallsson“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
SigRagnarsson (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
SigRagnarsson (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 99:
 
[[Mynd:Saint Thorlakur.JPG|thumb|right|250px|Þorláksstytta í Kristskirkju í Landakoti.]]
Þorlákur fékk snemma á sig orð sem helgur maður sem gott var að heita á. Hann var tekinn í dýrlinga tölu á Íslandi og áheit á hann leyfð árið 1198. Páll Skálholtsbiskup lýsti því yfir í [[lögrétta | lögréttu]] á Pétursmessudag [[29. júní]]. Bein Þorláks voru tekin upp [[20. júlí]] það sama ár. Þá voru komnir í Skálholt þeir Brandur Hólabiskup og [[Guðmundur góði Arason | Guðmundur prestur Arason]], eins og segir í sögu hins síðarnefnda, en hann réð mestu, hvað sungið var við athöfnina. Þorlákur á tvo [[dýrlingadagur|messudaga]] á ári: dánardag sinn, [[Þorláksmessa á vetri|Þorláksmessu á vetri]] 23. desember, og [[Þorláksmessa á sumri|Þorláksmessu á sumri]] 20. júlí. Þá voru sungnar [[Þorlákstíðir]]. Einnig var samin [[Þorláks saga]], sem er til í nokkrum gerðum. Og fjölmörgum sögum um [[kraftaverk]], sem eignuð voru árnaðarorði hans, var safnað saman í [[Jarteinabækur Þorláks helga]]. Páll biskup lét gera mikið og vandað [[Þorláksskrín]], sem fór forgörðum eftir siðskipti. Sagt er, að smábrot af helgum dómi biskupsins sé varðveitt í vegg [[Múrinn | Magnúsardómkirkju í Færeyjum]]. Búast má við, að kirkjur, sem helgaðar voru Þorláki eða hans var sérstaklega minnst í, svo sem Niðarósdómkirkja, hafi einnig fengið að gjöf einhvern helgan dóm tengdan biskupinum, þótt vitneskju um það skorti.
 
Heilagur Þorlákur þótti vera dýrlingur alls almennings og bera fram árnaðarorð fyrir snauða ekki síður en ríka, eins og hann í jarðlífinu "lagði mikla stund á að elska fátæka menn. Klæddi hann kalna en fæddi hungraða... lét kalla saman fátæka menn fyrir hinar hæstu hátíðir, tólf eða níu eða sjö, og kom til leynilega að þvo fætur þeirra og þerraði síðan með hári sínu og gaf hverjum þeirra nokkra góða ölmusu, áður á brott færi."<ref>''Þorláks saga hin elsta'', 14. kafli.</ref> Sagt er, að sums staðar í Noregi hafi fátækt fólk átt jafnvel auðveldara með að snúa sér til hans en heilags [[Ólafur helgi | Ólafs konungs]]. Og í færeyskri þjóðtrú varð heilagur Þorlákur að nokkurs konar jólasveini.<ref>[http://no.wikipedia.org/wiki/Thorlákr_Thorhallsson Wikipedia á norsku: ''Thorlákr Thorhallsson'']. Skoðað 25. ágúst 2010.</ref> Þar var, eins og á Íslandi, venja að kalla 23. desember Þorláksmessu.<ref>[http://fo.wikipedia.org/wiki/Tollaksmessudagur Wikipedia á færeysku: ''Tollaksmessa'']. Skoðað 25. ágúst 2010.</ref>