„Þorlákur helgi Þórhallsson“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
SigRagnarsson (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
SigRagnarsson (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 65:
 
[[Mynd:Skálholt01.jpg|thumb|right|230px|Skálholt árið 2004.]]
Þorlákur vildi efla kirkjuvald á Íslandi og deildi hart við veraldlega höfðingja, þar á meðal [[Jón Loftsson]] í Odda, um forræði yfir kirkjueignum. Kallast það [[staðamál fyrri]]. Ítrekað lá nærri, að vopn væru borin á biskup, en óskelfdur var hann jafnan. Honum gramdist, að Jón tók Ragnheiði systur hans frillutaki (sonur þeirra var [[Páll Jónsson (biskup) | Páll]], eftirmaður Þorláks á biskupsstóli). Loks vægði Jón, og hún var gift Arnþóri austmanni. Aldrei greri þó um heilt á milli Jóns og biskups.<ref>''Þorláks saga hin yngri'', 27. kafli.</ref> Á þessum tíma var [[Brandur Sæmundsson]] Hólabiskup. Heimildir greina naumast, að hann hafi blandað sér í átakamál. En árið 1198 tók hann af skarið, að Þorlákur væri heilagur maður.<ref>''Þorláks saga hin elsta'', 20.-21. kafli.</ref> Í biskupstíð Þorláks bannaði kirkjan, að goðorðsmenn fengju prestsvígslu.<ref>Sigurður Nordal: ''Íslenzk menning I'', bls 315, Reykjavík 1942.</ref> Hann gekk ríkt eftir siðferðismálum, að menn héldu til dæmis ekki frillur, og við hann eru kennd [[statúta| boð]] um [[Skriftaboð Þorláks helga | skriftir]]. Hann hefur talið fólki hollt að gera allmiklar kröfur til sín, fyrirmæli þessi sem sagt álitin í strangara lagi. Sömuleiðis eru kennd við Þorlák [[Föstuboð Þorláks helga | föstuboð]]. Nokkrir máldagar kirkna eru ennfremur eignaðir honum. Öll þessi skjöl, auk heldur bréf frá Eysteini erkibiskupi, eru prentuð í [[Íslenskt fornbréfasafn | ''Íslensku fornbréfasafni'']].<ref>[http://www.archive.org/details/diplomatariumisl01kaupuoft ''Íslenzkt fornbréfasafn'', I. bindi (einkum frá bls. 235), Kaupmannahöfn 1857-1876]. Skoðað 25. ágúst 2010 (pdf 64 MB).</ref> Einnig tóku gildi árið 1179 samþykktir þriðja kirkjuþingsins í Lateran.<ref>[http://www.piar.hu/councils/ecum11.htm Samþykktir þriðja Lateranþingsins árið 1179]. Skoðað 13. september 2010.</ref> Þorláks er einna helst minnst fyrir að reyna að bæta siðu presta og almennings.<ref>[http://www.santopedia.com/santos/san-thorlaco/ ''Santopedia'', spænskur vefur]. Skoðað 24. ágúst 2010.</ref> Þrátt fyrir deilur, þótti hann fara vel með vald sitt, og góður fésýslumaður var hann álitinn.<ref>Magnús Jónsson: „Skrúðganga Skálholtsbiskupa", ''Skálholtshátíðin 1956'', bls. 150, Hafnarfjörður 1958.</ref> Í biskupstíð Þorláks var [[1186]] stofnað fyrsta nunnuklaustur á Íslandi, [[Kirkjubæjarklaustur (klaustur) | Kirkjubæjarklaustur]].
 
=== Daglegir hættir ===