„Þorlákur helgi Þórhallsson“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
SigRagnarsson (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
SigRagnarsson (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 25:
}}
 
'''Þorlákur Þórhallsson ''helgi''''' ([[1133]] – [[23. desember]] [[1193]]) vígðist ungur sem [[prestur]], menntaðist síðan í mörg ár erlendis, innleiddi á Íslandi [[Ágústínusarregla | reglu Ágúsínusarkanoka]] og gerðist [[ábóti]] en var síðast [[biskup]] í [[Skálholt]]i frá [[1178]]. Hann vann að siðbót á Íslandi og reyndi að innleiða lög og venjur, sem kirkjan beitti sér fyrir í öðrum löndum. Hann var árið [[1198]] tekinn í helgra manna tölu á Alþingi, og [[1984]] útnefndi páfastóll hann [[Verndardýrlingur | verndardýrling]] Íslands.
 
== Uppruni ==
Lína 95:
== Dýrlingur ==
 
Þorlákur fékk snemma á sig orð sem helgur maður sem gott var að heita á. Hann var tekinn í dýrlinga tölu á Íslandi og áheit á hann leyfð árið [[1198]]. Páll Skálholtsbiskup lýsti því yfir í [[lögrétta | lögréttu]] á Pétursmessudag [[29. júní]]. Bein Þorláks voru tekin upp [[20. júlí]] það sama ár. Hann á tvo [[dýrlingadagur|messudaga]] á ári; dánardag sinn, [[Þorláksmessa á vetri|Þorláksmessu á vetri]], 23. desember og [[Þorláksmessa á sumri|Þorláksmessu á sumri]] 20. júlí. Þá voru sungnar [[Þorlákstíðir]]. Einnig var samin [[Þorláks saga]], sem er til í nokkrum gerðum. Og fjölmörgum sögum um [[kraftaverk]], sem eignuð voru árnaðarorði hans, var safnað saman í [[Jarteinabækur Þorláks helga]]. Páll biskup lét gera mikið og vandað [[Þorláksskrín]], sem fór forgörðum eftir siðskipti. Sagt er, að smábrot af helgum dómi biskupsins sé varðveitt í vegg [[Múrinn | Magnúsardómkirkju í Færeyjum]].
 
Þorlákur bar fram árnaðarorð fyrir snauða ekki síður en ríka, hjálpaði til dæmis matarlausu fólki um lífsbjörg, og alltaf var hann talinn dýrlingur alls almennings. Svo mun einnig hafa verið sums staðar í Noregi, að fátækt fólk átti jafnvel auðveldara með að snúa sér til hans en heilags [[Ólafur helgi | Ólafs konungs]]. En í færeyskri þjóðtrú varð heilagur Þorlákur að nokkurs konar jólasveini.<ref>[http://no.wikipedia.org/wiki/Thorlákr_Thorhallsson Wikipedia á norsku: ''Thorlákr Thorhallsson'']. Skoðað 25. ágúst 2010.</ref> Þar var, eins og á Íslandi, venja að kalla 23. desember Þorláksmessu.<ref>[http://fo.wikipedia.org/wiki/Tollaksmessudagur Wikipedia á færeysku: ''Tollaksmessa'']. Skoðað 25. ágúst 2010.</ref>
 
[[Jóhannes Páll II]] [[páfi]] útnefndi Þorlák verndardýrling Íslands [[14. janúar]] [[1984]].<ref>''Acta Apostolicae Sedis'', bindi LXXVI, bls. 438, Typis Polyglottis Vaticanis M-DCCCC.LXXXIV.</ref> Þannig lagði hann „réttilega áherslu á, að nærvera trúarinnar mótar" þetta land, sagði [[Benedikt 16. | Benedikt páfi XVI.]]<ref>[http://www.vatican.va/holy_father/benedict_xvi/speeches/2008/december/documents/hf_ben-xvi_spe_20081218_iceland_it.html Benedikt páfi XVI. í ávarpi til nýskipaðs sendiherra 18. desember 2008]. Skoðað 27. ágúst 2010.</ref>
 
== Kirkjur helgaðar Þorláki ==