„Eiríkur 14.“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Navaro (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Navaro (spjall | framlög)
m Smáviðbót.
Lína 3:
 
== Uppvöxtur og kvonbænir ==
Eiríkur var sonur [[Gústaf Vasa|Gústafs Vasa]] og fyrstu konu hans, [[Katrín af Saxe-Lauenburg|Katrín]]ar af Saxe-Lauenburg. Móðir hans dó þegar hann var tæplega tveggja ára og skömmu síðar giftist faðir hans að nýju [[Margrét Leijonhufvud|Margréti Leijonhufvud]]. [[Jóhann 13. Svíakonungur|Jóhann]] hálfbróðir hans fæddist í árslok [[1537]], elstur af átta börnum Gústafs og Margrétar. Aðalkennari bæði Eiríks og Jóhanns var franski kalvínistinn Dionysius Beurreus. Eiríkur var góður námsmaður, einkum í tungumálum og stærðfræði, en hafði einnig góða sagnfræðikunnáttu, var ritfær og hafði þekkingu á stjörnuspeki.
 
Eiríkur hóf þreifingar um hjónaband við ensku konungsdótturina [[Elísabet 1.|Elísabetu Tudor]], síðar drottningu, þvert gegn vilja föður síns. Hann reyndi í nokkur ár að semja um giftingu og var á leið til Englands [[1560]] þegar fregnir bárust af láti föður hans og að hann væri orðinn konungur. Þá gaf hann Elísabetu upp á bátinn en leitaði síðar eftir hjúskap við [[María Skotadrottning|Maríu Skotadrottningu]] og ýmsar evrópskar prinsessur, án árangurs.
Lína 10:
Eiríkur er talinn hafa verið greindur, listfengur og pólitískt metnaðargjarn, en mjög skapríkur og tortrygginn sýndi snemma einkenni geðrænna truflana sem þróuðust yfir í geðveiki. Geðlæknar sem rannsakað hafa lýsingar á konungi og hegðun hans telja að hann hafi verið [[geðklofi]] en þó ber að athuga að þegar hann var settur af er líklegt að andstæðingar hans hafi reynt að gera sem mest úr einkennunum og ekki víst að allt sé satt sem sagt var um konunginn.
 
Sænskir aðalsmenn voru ósáttir við margt í stjórnun konungs og einn helsti leiðtogi þeirra var Jóhann, bróðir hans, sem var hertogi af [[Finnland]]i og kvæntur pólskri konungsdóttur, svo að hann hafðinaut góðan stuðningstuðnings frá Póllandi[[Pólland]]i. Eiríkur lét handtaka Jóhann 1563 fyrir landráð og hafði hann í haldi í nokkur ár. Sama ár hófst [[Sjö ára stríðið]] við Danmörku en [[Friðrik 2. Danakonungur]] var ósáttur við útþenslustefnu Eiríks í [[Eystrasaltslönd]]um.
 
Á næstu árum virðist geðheilsu Eiríks hafa hrakað, ákvarðanir hans voru vanhugsaðar og fólu oft í sér ofbeldi. Árið [[1566]] lét hann drepa ýmsa meðlimi [[Sture-ætt|Sture]]-ættarinnar, sem hann grunaði um landráð. [[Sture-morðin]] svonefndu mæltust mjög illa fyrir og andstaða við konunginn fór sífellt vaxandi.
 
== Karin Monsdóttir ==
Lína 37:
| til = [[1568]]
| fyrir = [[Gústaf 1. Vasa]]
| eftir = [[Jóhann 13. Svíakonungur|Jóhann 13.]]
}}
{{Töfluendir}}