„Riddari“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Luckas-bot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: id:Knight, ku:Şovalye
Xqbot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: be-x-old:Рыцар, scn:Cavaleri (cavaddu); kosmetiske ændringer
Lína 3:
'''Riddarar''' voru uppi á miðöldum eða frá u.þ.b 800 e. Kr. til rúmlega 1450 e. Kr. en voru í essinu sínu á tímum [[lénsskipulag]]sins. Þeir voru með mikilvægari stríðsmönnum allt þar til [[Fallbyssa|fallbyssur]] og [[Riffill|rifflar]] leystu þá af hólmi. Á [[miðaldir|miðöldum]] riðu margir riddarar út til bardaga. Þeir sátu um [[kastali|kastala]] óvinaherja, lengi var þeim skipað til blóðugra bardaga og verndar þeirra eigin kastala á móti [[umsátur|umsátri]] óvina. En riddarar voru ekki alltaf svo góðir að berjast. Riddarar þurftu að æfa sig mikið [[æfingar|æfingum]]. Fyrst þurftu þeir að verða [[Riddarasveinn|riddarasveinar]] (e. ''page'') og ef þeim gekk vel gátu þeir orðið [[skjaldsveinn|skjaldsveinar]] (e. ''squire'') og ef skjaldsveinar voru orðnir þess verðugir voru þeir slegnir til riddara.
 
== Riddarasveinn ==
Sonur riddara var yfirleitt fimm til sjö ára sendur frá heimili sínu til nálægs kastala. Þar var hann þjálfaður til riddara af höfðingja (e. ''lord'') kastalans. Þá verður hann svo kallaður riddarasveinn. Riddarasveinn hjálpar herra (höfðingja) sínum að klæða sig í brynjuna og setja upp vopnin. Hann leikur marga æfingaleika þar á meðal glímu, háhestaglímu, sverðæfingar með oddlausum trésverðum og pínulitla viðarskildi([[buklari|buklara]]) og landæfingar á rúllandi trjábolum dregnum af tveimur öðrum riddarasveinum, áfram að markstólpa (sem var oft hreyfanlegur). Á hinum endanum sandpoki. Þegar riddaraspjótið hittir markið þarf ungi riddarasveinninn að víkja sér undan eða pokinn fullur af sandi mun hitta hann. En sjaldan var þeim kennt að lesa eða skrifa því það var ekki talið vera riddaralegt í þá daga. [[Kastalafrú]]rnar kenndu þeim þó borðsiði. Riddarasveinninn beið alltaf eftir kastalaherranum eða frú, það var hans [[skylda]] og [[forréttindi]] að blanda geði við kastalahöfðingjann og frúna á öllum tímum. Hann lærði að veiða, og honum var kennt að vera snöggur, þakklátur, sveigjanlegur og örlátur. Honum var líka kennt hvernig ætti að umgangast eigur og gera við þær. Þegar brynja kastalahöfðingjans ryðgaði velti riddarasveinninn henni um í tunnu fullri af sandi til þess að hreinsa hana af ryði.
 
== Skjaldsveinn ==
Til að geta orðið riddari þurfti maður fyrst að verða skjaldsveinn riddara eða þar til riddarinn sjálfur slægi þig til riddara þegar honum fannst þú tilbúinn - yfirleitt á 17-21 árs aldri. Seinna slógu drottningar eða kóngar til riddara og þótti (og þykir enn) mikill heiður. En áður en þú varðst sleginn til riddara varðstu skjaldsveinn og varðst að þola alls kyns raunir og undirbúning. áður en hann gat orðið skjaldsveinn riddara varstu fenginn til að biðja fyrir Riddaranum alla nótina og riddarasveinnin var klæddur upp í hvítan kyrtil. En eftir það gat hann orðið skjaldsveinn um fjórtán ára aldurinn, varstu þá krýndur skjaldsveinn. Skjaldsveinn er aðalhjálparhella og þjónn riddara. Í bardögum voru þeir fengnir til að færa riddaranum vopn, nýja brynju, eða eitthvert verkfæri sem honum þarfnaðist því þurftu þeir að geyma allt aukaefni riddara, þar á meðal auka hest, auka brynju, skildi, lensu - þá fyrst vandist skjaldsveinninn á þung vopn og brynjur. Skjaldsveinar léku oft leiki með alvöru vopnum á móti riddurum. Skjaldsveininum var kennt að sitja hest í fullum skrúða og með því að hafa hendurnar frjálsar til að bregða sverði og nota skjöld eða öðrum vopnum á meðan hann var skjaldsveinn var honum leyft að bera sverð og skjöld, sem sýndi hvaða skyldum hann gengdi.
 
== Sláttur til riddara ==
Þegar skjaldsveinn var sleginn til riddara kraup hann á hné fyrir húsbónda sínum.
Því næst sló herra hans hann utan undir með sverðsblaðinu eða hendinni, en algengara er að sverðsblaðinu sé slegið flötu létt á vinstri öxl, þá á höfuð og loks á hægri öxl. Á meðan húsbóndinn gerði það sagði hann: „ég nefni þig riddara” (e. “i dub thee knight ”) þá tók hinn nýi riddari við brynju, sverði og skildi, allt saman með mikla merkingu. Yfirleitt var skjaldsveinum og riddurum kennt að þyrma lífi annarra riddara og aðals í bardögum; yfirleitt var í lengstu lög reynt að taka þá til fanga, til þess að fá lausnargjald fyrir þá, en fyrir daga almennrar skattheimtu var það veigamikill þáttur í fjármögnun herferða.
 
== Burtreiðar ==
Burtreiðar voru fyrst stundaðar sem æfingar á friðartímum og hentuðu vel sem æfing fyrir skjaldsveina að sitja hest með vopn og skjöld. Seinna urðu þær vinsæl íþrótt, og fólk flykktist að til að horfa á þá. Sérstakir vellir voru byggðir með stúkum og sætum fyrir [[kóngur|kónga]] og [[kastalahöfðingji|kastalahöfðingja]] og má segja að þetta hafi eiginlega tekið við af [[hringleikar|hringleikum]] [[Rómverjar|Rómverja]]. Burtreiðar gengu út á það að reyna að hæfa andstæðinginn með löngu spjóti er þú reiðst á móti honum á hesti. Gefin voru stig eftir því hve vel höggið hæfði andstæðinginn og iðulega vann sá sem náði að fella andstæðinginn af hesti sínum. Eingöngu krýndir riddarar máttu keppa í burtreiðum en skjaldsveinar sáu til þess að engu væri ábótavant auk þess að hjálpa til og eða taka þátt í æfingum. Þrátt fyrir mikinn hlífðarbúnað, brynjur og fleira voru burt reiðar afar hættuleg íþrótt og meiðsli mjög algeng.
 
== Heimildir ==
Lína 20:
* {{bókaheimild|höfundur=Sigríður Arnardóttir et al|titill=Alfræði unga fólksins|útgefandi=Örn og Örlygur|ár=1994|ISBN=ISBN 9979-55-046-5}}
 
== Tengill ==
{{Wiktionary|riddari}}
 
Lína 30:
[[af:Ridder]]
[[be:Рыцар]]
[[be-x-old:Рыцар]]
[[bg:Рицар]]
[[bs:Vitez (vojnik)]]
Lína 62 ⟶ 63:
[[ro:Cavaler]]
[[ru:Рыцарь]]
[[scn:Cavaleri (cavaddu)]]
[[simple:Knight]]
[[sk:Rytier (stredovek)]]