„Efnavopn“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Luckas-bot (spjall | framlög) m robot Bæti við: ms:Perang kimia |
MondalorBot (spjall | framlög) m Robot Bæti við: be-x-old:Хімічная зброя; kosmetiske ændringer |
||
Lína 2:
'''Efnavopn''' er vopn sem notast við [[eitur]]áhrif [[efnasamband]]s til þess að skaða, drepa eða gera óvini óvirka.
Hugtakið er illa skilgreint og hefur margar merkingar. Í [[Genfarsáttmálar|Genfarsáttmálanum]] frá 1925 eru efnavopn skilgreind sem þær [[gas]]tegundir sem valda köfnun eða eitrun og aðrar gastegundir
Í [[Lög|íslenskum lögum]] eru efnavopn skilgreind sem eiturefni og forstigsefni þeirra, nema þau séu ekki ætluð til hernaðarlegra nota sem og skotfæri og tæki sem sérstaklega eru gerð til að valda bana eða öðrum skaða með eituráhrifum eiturefna og að lokum hvern þann búnað sem sérstaklega er gerður til að nota við beitingu slíkra skotfæra og tækja.
Til dæmis er af þessum skilgreiningum báðum óljóst hvort eigi að telja til efnavopn þau vopn sem ætluð eru að valda dýrum eða plöntum skaða með eituráhrif tiltekinna efnasambanda á þær lífverur og um það er deilt, hvort slíkt eigi að gera.
Lína 9:
== Saga notkunar efnavopna ==
Það að eitra vatnsból andstæðinga manns og slíkar aðgerðir gætu hæglega flokkast undir notkun efnavopn og slíkar frumstæðar aðfarir við efnahernað hafa tíðkast frá örófi alda. Sömuleiðis hefur það lengi verið stundað, að bera eitur á [[Bogi og örvar|örvar]], [[spjót]], [[Byssa|byssukúlur]] og annað til að gera viðkomandi vopn banvænni.
Meiri háttar notkun efnavopna á kerfisbundinn hátt var hins vegar fyrst reynd í [[fyrri heimsstyrjöldin]]ni og hafa þau aldrei síðan verið notuð á slíkum skala. Þar var efnavopnum beitt mikið af báðum stríðandi fylkingum
=== Efnavopn í fyrri heimsstyrjöld ===
Fyrstir til að beita efnavopnum í því stríði voru [[Frakkland|Frakkar]], sem strax í upphafi stríðs beittu Xylylbrómíði, táragasi, gegn [[Þýskaland|Þjóðverjum]].
Þjóðverjar beittu efnavopnum fyrstu af ráði í [[Önnur orrustan um Ypres|annarri orrustunni um Ypres]], en það var líka í fyrsta skipti sem [[Klór]]gasi var beitt í hernaði í stórum stíl. Þjóðverjar notuðu að því sinni
[[Bretland|Bretar]] beittu efnavopnum í stórum stíl fyrst í orrustunni um Loos-en-Gohelle 1915, þá klórgasi.
Meðal þekktustu annarra efnasambanda sem voru notuð í fyrri heimsstyrjöldinni voru [[fosgen]] og hið svokallaða [[sinnepsgas]]. Efnavopn voru þróuð og notuð af báðum fylkingum á vesturvígstöðvunum allt fram að stríðslokum.
Lína 42:
[[ar:أسلحة كيميائية]]
[[be-x-old:Хімічная зброя]]
[[bg:Химическо оръжие]]
[[ca:Guerra química]]
| |||