„Grímur Jónsson (amtmaður)“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
'''Grímur Jónsson''' ([[12. október]] [[1785]] – [[7. júní]] [[1849]]) (skrifaði sig sjálfur '''Grímur Johnsen''') var amtmaður norðan og vestan á Íslandi og bæjarfógeti í Danmörku.
Grímur fæddist í [[Garðar (Akranesi)|Görðum]] á [[Akranes]]i og voru foreldrar hans séra Jón Grímsson, sem þar var prestur, og kona hans Kristín Eiríksdóttir frá Helluvaði á Rangárvöllum. Eina systir hans sem upp komst var Ingibjörg, kona [[Þorgrímur Tómasson|Þorgríms Tómassonar]] gullsmiðs á [[Bessastaðir|Besastöðum]] og móðir [[Grímur Thomsen|Gríms Thomsen]]. Grímur útskrifaðist úr [[Hólavallarskóli|Hólavallarskóla]] [[1802]] og var síðan skrifari hjá [[Ólafur Stefánsson|Ólafi Stefánssyni]] stiftamtmanni, en móðir hans, sem þá var orðin ekkja, var ráðskona þar. Árið [[1805]] sigldi Grímur svo til náms við [[Hafnarháskóli|Hafnarháskóla]] og lauk lögfræðiprófi vorið [[1808]].
Hann gekk síðan í [[danski herinn|danska herinn]], varð [[lautinant]] í landhernum og varð svo efstur á herforingjaprófi í janúar [[1810]]. Hann átti góðan feril í hernum og varð „Overkrigskommissær" 1816. Árið 1819 hætti hann þó í hernum og varð bæjarfógeti í Skælskör á [[Sjáland]]i. Árið [[1824]] var hann svo skipaður amtmaður í [[norður- og vesturamt]]i, flutti til Íslands með fjölskylduna og settist að á [[Möðruvellir í Hörgárdal|Möðruvöllum]] í [[Hörgárdalur|Hörgárdal]].
Lína 7:
Í febrúar [[1826]] brann bærinn á Möðruvöllum. Fólkið komst allt út en fáu tókst að bjarga og meðal annars glataðist mikið af skjölum amtsins. Skrifari amtmanns, [[Baldvin Einarsson]] frá [[Hraun í Fljótum|Hraunum]] í [[Fljót (Skagafirði)|Fljót]]um, bjargaðist naumlega og þurfti að stökkva út um loftglugga á nærfötunum. Fáeinum árum síðar fórst hann af völdum bruna í [[Kaupmannahöfn]]. Sjálfur brenndist Grímur í andliti og bar ör lengi. Nýtt hús var reist á Möðruvöllum sem kallað var ''Friðriksgáfa'', því að [[Friðrik 6. Danakonungur|Friðrik konungur]] veitti fé til byggingarinnar, og var það eitt stærsta og glæsilegasta hús landsins á sinni tíð. Það brann [[1874]].
Kona Gríms, sem var dönsk, sætti sig illa við að búa á Íslandi þrátt fyrir ný húsakynni og fór svo að fjölskyldan fluttist aftur til Danmerkur og Grímur varð bæjarfógeti í [[Middelfart]] á [[Fjón]]i. Á meðan hann var þar sat hann á [[stéttaþing]]um í [[Hróarskelda|Hróarskeldu]] 1840 og 1842 sem konungkjörinn
Grímur hefur löngum haft orð á sér fyrir íhaldssemi en hann var þó að mörgu leyti framfarasinnaður og frjálslyndur, beitti sér fyrir samgöngubótum og var mikill áhugamaður um bætta búnaðarhætti og ræktun [[matjurta]]. Hann var þó konunghollur embættismaður og þegar frjálsræðisvindar tóku að blása í kjölfar byltinga og lýðræðishreyfinga í Evrópu þótti honum nóg um sjálfræðishneigð alþýðunnar. [[Skagafjörður|Skagfirskir]] bændur voru helstu andstæðingar amtmanns og [[22. maí]] [[1849]] safnaðist stór hópur Skagfirðinga saman við [[Vallalaug]] og reið síðan til Möðruvalla til að lýsa vanþóknun sinni á embættisfærslu amtmanns og krefjast afsagnar hans. Kallast sú ferð [[
Kona Gríms var prestsdóttir frá Jótlandi, Birgitte Cecilie Breum. Eina barn þeirra sem staðfestist á Íslandi var [[Þóra Melsteð]], stofnandi og fyrsti skólastjóri [[Kvennaskólinn í Reykjavík|Kvennaskólans í Reykjavík]].
| |||