„Siglufjörður“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
m robot Bæti við: bn:সিগলুফিয়োর্দুর |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 1:
[[Mynd:Siglufjordur map.png|thumb|Siglufjarðarkaupstaður (til 2006), áður Hvanneyrarhreppur / Sigluneshreppur.]]
'''Siglufjörður''' er bær sem stendur við samnefndan fjörð á mið-[[Norðurland]]i nyrst á [[Tröllaskagi|Tröllaskaga]].
== Saga og staðhættir ==
[[Mynd:Siglufjörður.jpg|thumb|right|Torgið á Siglufirði.]]
Hinn forni '''Sigluneshreppur''' náði yfir bæði Siglufjörð og [[Héðinsfjörður|Héðinsfjörð]] og samsvaraði landnámi [[
Fjörðurinn er lítill og þröngur, umlukinn háum og bröttum fjöllum. Þar er mjög góð höfn frá náttúrunnar hendi en undirlendi lítið, nema inn af botni fjarðarins og á Hvanneyrinni vestan hans, og þrengdist því fljótt að byggðinni þegar fólki fjölgaði. [[Snjóflóð]]ahætta er víða mikil í firðinum og [[12. apríl]] [[1919]] fórust 9 manns í snjóflóði í ofurlitlu þorpi sem þá var risið austan fjarðarins og um sama leyti 7 í Engidal, sem er vestan Siglufjarðar en í Hvanneyrarhreppi, og 2 í Héðinsfirði, auk þess sem mörg mannvirki eyðilögðust, þar á meðal fyrsta stóra [[fiskimjöl]]sverksmiðja á Íslandi. Alls fórust því 18 manns í hreppnum í þessari snjóflóðahrinu.
▲Hinn forni '''Sigluneshreppur''' náði yfir bæði Siglufjörð og [[Héðinsfjörður|Héðinsfjörð]] og samsvaraði landnámi [[Þomóður rammi|Þormóðs ramma]]. Var hann kenndur við bæ hans [[Siglunes]], sem framan af var höfuðból sveitarinnar og síðar kirkjustaður. Árið [[1614]] var ný kirkja reist á Hvanneyri við Siglufjörð, en nafnið '''Hvanneyrarhreppur''' mun ekki hafa verið tekið upp fyrr en á 18. öld. Verslun hófst í hreppnum [[1788]] og Siglufjörður varð að löggiltum verslunarstað árið [[1818]]. Einni öld síðar, árið [[1918]], fékk Hvanneyrarhreppur kaupstaðarréttindi og hét eftir það ''Siglufjarðarkaupstaður''.
== Síldarárin ==
Í janúar 2006 samþykktu Siglfirðingar og [[Ólafsfjörður|Ólafsfirðingar]] í sameiningarkosningum að sameina bæjarfélögin tvö. Sameiningin gekk í gildi [[11. júní]] [[2006]] að afloknum [[Sveitarstjórnarkosningar á Íslandi 2006|sveitarstjórnarkosningum]] [[27. maí]]. Í kosningu um nafn á sameinað sveitarfélag varð tillagan ''[[Fjallabyggð]]'' ofaná.▼
Í bænum bjuggu 1214 manns 1. janúar 2010, sem er mikil fækkun frá blómaskeiði bæjarins á fjórða og fimmta áratugnum. Árið 1950 bjuggu 3100 manns á Siglufirði og var það þá fimmti stærsti kaupstaður landsins, auk þess sem fjöldi aðkomumanna kom þangað til vinnu um stundarsakir og í brælum þegar ekki gaf til veiða lágu tugir eða jafnvel hundruð skipa á firðinum. Þetta blómaskeið Siglufjarðar var afleiðing mikilla [[síld]]veiða fyrir Norðurlandi sem hófust árið [[1903]]. Það voru Norðmenn sem hófu veiðarnar en fljótlega fóru Íslendingar sjálfir að veiða síldina og þá varð Siglufjörður helsti síldarbærinn vegna góðrar hafnaraðstöðu og nálægðar við miðin. Þar voru nokkrar síldarbræðslur, þar á meðal sú stærsta á landinu, og yfir 20 söltunarstöðvar þegar best lét.
[[Mynd:Herring2.jpg|thumb|left]]
Á [[síldarárin|síldarárunum]], eins og þau urðu síðar kölluð, var mikið um að vera á Siglufirði og oftmikið um farandverkafólk sem vann mikið í törnum og fékk vel greitt fyrir miðað við það sem annars staðar fékkst, sem varð til þess að Siglufjörður var stundum kallaður ''Klondike Íslands''. Sum árin var verðmæti síldarútflutnings frá Siglufirði yfir 20% af öllum útflutningi Íslendinga. Siglfirðingar minnast þessa tímabils enn í dag, því í bænum er starfandi [[Síldarminjasafnið á Siglufirði|Síldarminjasafn]] og árlega er haldin „Síldarhátíðin á Sigló“ um [[verslunarmannahelgi]]. Áður en síldin kom til sögunnar hafði Siglufjörður einkum verið þekktur fyrir hákarlaveiðar en þar var mikil hákarlaútgerð.
Samgöngur við Siglufjörð voru lengst af mjög erfiðar; eina landleiðin þangað lá um Siglufjarðarskarð sem er hátt yfir sjávarmáli og var lokað meiri hluta árs. [[Strákagöng]] voru grafin í gegnum fjallið [[Strákar|Stráka]] vestan Siglufjarðar og voru opnuð [[1967]]. Þau opnuðu Siglfirðingum greiða leið yfir í Skagafjörð. Nú er unnið að gerð [[Héðinsfjarðargöng|Héðinsfjarðarganga]] sem eiga að tengja saman og stytta verulega vegalengdina milli Siglufjarðar og Ólafsfjarðar og þar með einnig leiðina til Eyjafjarðarsvæðisins.▼
== Hnignun og sameining ==
Halla fór undan fæti á sjötta áratugnum, þegar síldin brást mörg ár í röð og íbúum fækkaði. Afli jókst aftur en árið [[1964]] hvarf síldin af norðlenskum miðum og [[1968]] alveg af Íslandsmiðum. Allöflug togaraútgerð hófst frá Siglufirði upp úr 1970, auk þess sem [[loðna|loðnubræðsla]] var stunduð í gömlu síldarbræðslunni og seinna kom [[rækja|rækjuvinnsla]] til sögunnar. Þó hefur íbúum fækkað jafnt og þétt en heldur hefur hægt á fækkuninni á síðustu árum.
▲Í janúar 2006 samþykktu Siglfirðingar og [[Ólafsfjörður|Ólafsfirðingar]] í
== Samgöngur ==
▲Samgöngur við Siglufjörð voru lengst af mjög erfiðar;
== Menning ==
Einn þekktasti íbúi Siglufjarðar á fyrri tíð var séra [[Bjarni Þorsteinsson]], sem varð sóknarprestur Siglufjarðar [[1888]] og gegndi því embætti í hálfa öld. Hann lét til sín taka í mörgum framfaramálum en er þó þekktastur fyrir [[tónverk]] sín og söfnun íslenskra [[þjóðlög|þjóðlaga]], en óhætt er að segja að hann hafi bjargað mörgum þeirra frá glötun. Nú er [[Þjóðlagasetur sr. Bjarna Þorsteinssonar]] rekið á Siglufirði og var það vígt árið [[2006]] í tilefni af aldarafmæli útkomu þjóðlagasafns Bjarna. Einnig er árlega haldin þjóðlagahátíð á Siglufirði.
== Tenglar ==
Lína 25 ⟶ 40:
* [http://www.timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=415954&pageSelected=4&lang=0 ''Siglufjörður''; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1925]
* [http://www.timarit.is/titlebrowse.jsp?issueID=417888&pageSelected=12&lang=0 ''Systurskip Tröllafoss''; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1948]
[[Flokkur:Aðsetur sýslumanna á Íslandi]]
| |||