„Fasismi“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Krinkle (spjall | framlög)
Tek aftur breytingu 852531 frá 91.188.37.203 (spjall)
Lína 1:
[[Mynd:Fasces2.png|thumb|right| [[Vandsveinn|Axarvöndurinn]] var tákn valdumboðs í [[Rómaveldi]]. Hann var gerður að tákni fasistahreyfinga um alla Evrópu.]]
'''Fasismi''' (''fascismo'' á [[Ítalska|ítölsku]]), var stjórnmálahreyfing sem á upptök sín á [[Ítalía|Ítalíu]] frá [[1922]] til [[1943]] þegar fasistar, undir stjórn [[Benito Mussolini]], voru við völd á Ítalíu. Nafnið er dregið af [[latína|latneska]] orðinu ''fascis'' sem merkir „knippi“ ( [[vandsveinn|axarvöndur]]) og á uppruna sinn í litlum hópum uppgjafarhermanna úr [[Fyrri heimsstyrjöldin]]ni og atvinnulausra ungmenna (''Fasci italiani di combattimento'' - bókst. „ítölsk bardagaknippi“) sem tókust á við [[jafnaðarstefna|jafnaðarflokkana]] og samtök verkafólks á þeim umrótstímum sem fylgdu í kjölfar styrjaldarinnar. Þessir hópar fengust við skipuleg [[verkfall]]sbrot þegar allsherjarverkföll lömuðu einhver svið þjóðlífsins, líkt og oft gerðist á þessum tímum, og reyndu að hleypa upp baráttufundum verkalýðsfélaga og vinstriflokka með ólátum og slagsmálum.
 
http://www.youtube.com/watch?v=vEy90qy8wJs
Fasisma mætti flokka sem andkommúníska stjórnmálahreyfingu eða -flokk sem notast við herafl eða lögreglu til að halda uppi aga. Fasistar sóttu ýmislegt til [[Bolsévismi|bolsévismans]], svo sem [[flokksræði]] þar sem aðeins einn flokkur situr á þingi og mikil afskipti [[ríkisvald]]sins af atvinnulífinu, þar með talið [[þjóðnýting]]u heilla iðngreina, svo sem [[orkuiðnaður|orkuiðnaðarins]] og [[fjölmiðill|fjölmiðla]]. Að auki einkenndist orðræða fasismans af mikilli [[þjóðernishyggja|þjóðernishyggju]] og [[kynþáttahyggja|kynþáttahyggju]] sem ásamt tilhneigingar til [[heimsvaldastefna|útþenslustefnu]] gat leitt til þversagnarkenndra niðurstaðna þegar t.d. þeir sem aðhylltust fasisma í einu landi lentu í þeirri stöðu að nágranni þeirra hugðist leggja land þeirra undir sig í nafni sömu stefnu.
 
Lína 100:
[[zh-min-nan:Fasci-chú-gī]]
[[zh-yue:法西斯主義]]
http://www.youtube.com/watch?v=vEy90qy8wJs