„Þorramatur“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Thorramatur.jpg|thumb|300px|Þorrabakki.]]
'''Þorramatur''' er hefðbundinn íslenskur [[matur]] sem hefð er fyrir að bera fram á [[Þorri|ÞorranumÞorra]], sérstaklega á svokölluðum [[Þorrablót]]um, sem eru miðsvetrarhátíð í fornum stíl. Mörg veitingahús í Reykjavík og annars staðar bjóða þá Þorramat, sem oftast eru kjöt- eða fiskafurðir, verkaðar með hefðbundnum aðferðum og bornar fram niðursneiddar í [[trog]]um.
 
Upphaf Þorramatar má rekja til miðsvetrarmóta hinna ýmsu [[átthagafélag]]a á fyrri hluta [[20. öldin|20. aldar]] (s.s. [[Breiðfirðingafélagið|Breiðfirðingamót]] og [[Árnesingafélagið|Árnesingamót]]). Á þessum mótum upp úr [[1950]] voru oft auglýst „hlaðborð“, „íslenzkur matur“ eða „íslenzkur matur að fornum sið“ sem voru nokkrir réttir sem voru vel þekktir úr íslenskum sveitum áður fyrr en voru orðnir sjaldséðir á borðum landsmanna á [[1951-1960|6. áratugnum]]. Orðið „Þorramatur“ kom hins vegar hvergi fyrir fyrr en árið [[1958]] þegar veitingastaðurinn [[Naustið]] við [[Vesturgata|Vesturgötu]] í [[Reykjavík]] að bjóða upp á sérstakan „Þorramatseðil“ sem var hefðbundinn sveitamatur borinn fram áí trogum sem smíðuð voru eftir fyrirmyndum af [[Þjóðminjasafn Íslands|Þjóðminjasafninu]]. Yfirlýstur tilgangur með Þorramatnum var, að sögn veitingamannsins á Naustinu, að bjóða fólki upp á að smakka íslenskan mat án þess að þurfa að vera félagi í átthagafélagi.
 
Þorramaturinn var upphaflega [[hópmatseðill]] eða [[hlaðborð]] en árið eftir lét Naustið smíða minni trog sem hentuðu undir mat fyrir tvo. Fljótlega varð vinsælt að bera slíkan mat fram á öðrum veitingastöðum í bænum enda margir kunnugir þessum mat frá fyrri tíð og sum átthagafélögin tóku upp orðin „Þorramatur“ og „Þorrablót“ þegar þau auglýstu mótin sín. Þorrann ber líka upp á tíma sem var venjulega fremur dauður tími í veitingahúsageiranum.<ref>[[Árni Björnsson]], ''Saga daganna'', Reykjavík, Mál og menning, 1993, s. 475-480.</ref> Upp úr [[1970]] var farið að nota orðið „Þorrabakki“ þegar rætt var um Þorramatinn sem stakan [[réttur (matargerð)|rétt]].