„Sassanídar“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip
mEkkert breytingarágrip
Lína 1:
{{Hreingera}}
[[Mynd:Bas_relief_nagsh-e-rostam_couronnementPersia_600ad.jpg|thumb|right|Klettalágmynd í270px|Sassanídaveldið Íranog semleppríki sýnirþeirra guðinnárið [[Ahura600 Mazda]](skömmu krýnafyrir Adrashirinnrás 1Araba).]]
'''Sassanídar''' eða '''Sassanídaveldið''' er nafn yfir þriðju írönsku konungsættina eða aðra persnesku konungsættina. Þessi ætt stjórnaði [[Persía|Persíu]] í 425 ár, frá [[226]] til [[651]]. Nafnið Sassanídar og [[Persar]] er notað jöfnum höndum. Þeir eru nefndir svo vegna forföður ættarinnar sem hét [[Sassan]] og var valdamikill klerkur í Persíu. Stjórn Sassanída hófst þegar [[ArdashirArdasjir 1.]], sem hafði haslað sér völl innan Persíu, sigraði parþneska konunginn [[Artabanus 4.]] af [[Parþar|parþnesku]] ættinni og endaðibatt þar með enda á stjórn þeirra yfir Íran. Veldi Sassanída endaði árið 651 með innrás [[íslam]]skra [[arabar|araba]]. Ardashir tók sér titilinn shahanshah eða konung konunganna ([[keisari|keisara]]) og gerðu allir eftirmenn hans hið sama. Keisarinn réð yfir fjölda annarra kónga sem hver um sig réð hluta konungdæmisins. Keisararnir voru alls 30 á þessum 425 árum. Sassanídar voru að því leyti öðruvísi en fyrri persneskar stjórnir að þeir hættu að nota [[gríska|grísku]] eða [[latína|latínu]] og tóku upp [[persneska|persnesku]] sem ríkismál og komu upp sterku miðstýrðu embættismannakerfi
 
 
==Saga==
[[Mynd:Bas_relief_nagsh-e-rostam_couronnement.jpg|thumb|right|Klettalágmynd í Íran sem sýnir guðinn [[Ahura Masda]] krýna Adrasjir 1.]]
Erjur parþa[[Parþar|Parþa]] við rómverja[[Rómaveldi|Rómverja]] hafðiveiktu veiktríki ríkiðþeirra gífurlegasvo ogmikið að það riðaði til falls. Árið 222 lýsti ArdashirArdasjir sjálfan sig konung yfir sýslunni Parsa[[Fars]]. Brátt þandi hann út ríki sitt, en það gat Artabanus Parþakonungur ekki liðið og ætlaði að bæla uppreisn ArdashirsArdasjirs niður. Það hugnaðistfór ekki betur en þaðsvo að Ardashir felldi Artabanus, hertók höfuðborgina Ctesiphon[[Ktesifon]] árið [[226]] og lét krýna sig konung yfir allri Persíu. ArdashirArdasjir réðríkti í 15fimmtán ár og Persía blómstraði undir stjórn hans. Fyrstu fjögur ár stjórnar hans átti hann talsvert undir högg að sækja frá Parþneskumparþneskum konungkonungi [[Armenía|Armeníu]], Skýþverskum málaliðum [[Skýþar|Skýþa]] auk Rómverja frá vestri og Kúsana[[Kúsjanaveldið|Kúsjana]] frá austri. ArdashirArdasjir var harðskerharðskeyttur bardagamaðurherforingi og náði að reka alla af höndum sér. ArdashirHann myndaðimótaði stefnu Sassanída og efldi ríkiðinnviði að miklu innan fráríkisins, kom upp öflugri miðstjórn með fjölskipuðu embættiskerfiembættismannakerfi í valdapýramída. Innan þessa kerfis máttu einungis infæddirinnfæddir persarPersar starfa.
 
===Shapur 1.===