„Kæfisvefn“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Kiwi (spjall | framlög)
m +iw
Lína 1:
'''Kæfisvefn''' er ástand sem einkennist af endurteknum [[Öndunartruflanir|öndunartruflunum]] í svefni ásamt [[syfja|syfju]] þegar fólk er vakandi. Hjá fullorðnum telst það [[öndunarhlé]] ef [[öndun]]in hættir alfarið í 10 sekúndur eða lengur. Öndunarhlé í kæfisvefni verða oftast vegna þrengsla eða lokunar í efri hluta [[öndunarvegur|öndunarvegarins]] (frá nefi að koki). Þá reynir einstaklingurinn að ná andanum með sífellt kröftugri innöndunartilraunum. Sjaldgæfari eru svokölluð miðlæg öndunarhlé þar sem ekkert [[loftflæði]] á sér stað en heldur ekki nein tilraun til öndunar. Eðli slíkra miðlægra öndunarhléa er talsvert annað en þeirra öndunarhléa sem eru vegna þrengsla. Kæfisvefn kallast það þegar öndunarhlé í svefni eru fimm eða fleiri á klukkustund. Rætt er um vægan kæfisvefn þegar fjöldi öndunarhléa er 5–15 á klst.klukkustund, kæfisvefn á meðalháu stigi þegar fjöldinn er 15–30 á klst.klukkustund og kæfisvefn á háu stigi þegar öndunarhléin eru 30 eða fleiri á klstklukkustund.
 
== Einkenni kæfisvefns ==
Lína 31:
 
== Algengi kæfisvefns ==
Fyrir 1980 var kæfisvefn talinn fremur fátítt fyrirbæri. Með bættri rannsóknartækni og auknum áhuga á því að greina og meðhöndla kæfisvefn hefur komið í ljós að kæfisvefn telst til algengari langvinnra [[sjúkdómur|sjúkdóma]]. Kæfisvefn getur komið fram hjá báðum kynjum en er mun fátíðari hjá konum, sérstaklega fyrir tíðahvörf. [[Kvenhormón]] virðast að einhverju leyti vernda konur gegn kæfisvefni. Meirihluti þeirra sem greinast með kæfisvefn eru yfir kjörþyngd og virðist [[offita]] geta gert vægan kæfisvefn verri. Kæfisvefn getur komið fram hjá börnum og lýsir sér þá yfirleitt sem óvær svefn og hrotur að næturlagi en þreyta og óróleiki á daginn. Hjá þeim sem komnir eru yfir sjötugt eru stutt öndunarhlé algeng en hafa þó yfirleitt ekki eins mikla fylgikvilla í för með sér eins og hjá þeim sem yngri eru.
sérstaklega fyrir tíðahvörf. [[Kvenhormón]] virðast að einhverju leyti vernda konur gegn kæfisvefni. Meirihluti þeirra sem greinast með kæfisvefn eru yfir kjörþyngd og virðist [[offita]] geta gert vægan kæfisvefn verri. Kæfisvefn getur komið fram hjá börnum og lýsir sér þá yfirleitt sem óvær svefn og hrotur að næturlagi en þreyta og óróleiki á daginn. Hjá þeim sem komnir eru yfir sjötugt eru stutt öndunarhlé algeng en hafa þó yfirleitt ekki eins mikla fylgikvilla í för með sér eins og hjá þeim sem yngri eru.
 
== Meðferð við kæfisvefni ==
Lína 38 ⟶ 37:
 
== Almennar ráðleggingar ==
Mikilvægt er að huga vel að svefnvenjum, hafa háttatíma og fótaferðartíma reglulegan og heildarsvefntíma um 7–8 klstklukkustundir. Líkamleg [[þreyta]], [[svefnlyf]], róandi lyf og neysla [[áfengi]]s fyrir svefn auka kæfisvefn. Mikilvægt er fyrir þá sem eru of þungir að létta sig. Í sumu tilfellum nægir að léttast um 5-10 kg til að verulega dragi úr einkennum kæfisvefns. Fjölbreytt fæði og reglulegir matmálstímar eru þær almennu leiðbeiningar sem reynast vel. [[Hreyfing]] hefur áhrif á almenna líðan og getur meðal annars dregið úr stoðkerfisverkjum sem geta truflað svefn. Því er mikilvægt að stunda reglubundna hreyfingu. Kæfisvefn getur verið stöðubundinn og kemur jafnvel eingöngu fram þegar fólk liggur á bakinu. Hægt er að koma í veg fyrir það með því að festa mjúkan bolta við bakið. Sumum þykir hjálpa að sofa með hærra undir höfði. Við verulegum kæfisvefni duga þó engin önnur ráð en meðferð með svefnöndunartæki.
 
== Heimildir ==
Lína 45 ⟶ 44:
[[Flokkur:Svefn]]
[[Flokkur:Svefnháðar öndunartruflanir]]
 
[[da:Søvnapnø]]
[[de:Schlafapnoe-Syndrom]]
[[en:Sleep apnea]]
[[et:Uneapnoe]]
[[el:Άπνοια ύπνου]]
[[es:Síndrome de apnea-hipopnea durante el sueño]]
[[eu:Loaren apnearen sindrome]]
[[fr:Apnée du sommeil]]
[[id:Apnea tidur]]
[[it:Sindrome delle apnee nel sonno]]
[[ml:കൂര്‍ക്കം വലി]]
[[nl:Slaapapneu]]
[[ja:睡眠時無呼吸症候群]]
[[no:Søvnapné]]
[[nn:Søvnapné]]
[[pl:Zespół bezdechu śródsennego]]
[[pt:Apnéia do sono]]
[[ru:Апноэ во сне]]
[[fi:Uniapnea]]
[[sv:Sömnapné]]
[[tr:Uyku Apnesi]]
[[zh:睡眠呼吸暂停]]