„Nýnorska“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Masae (spjall | framlög)
tiltekt
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
'''Nýnorska''' (á norsku: ''nynorsk'') er annað af tveimur opinberum ritunarformum [[norska|norsku]]. Um það bil 10-1510–15% Norðmanna hafa valið að nota þetta ritmál. Nýnorska er í eiginlegri merkingu [[tilbúin tungumál|tilbúið tungumál]] þar sem það er einungis ritmál og er skapað úr ýmsum mállýskum og með mikilli hliðsjón að fornnorrænu. Nýnorska er aðallega notuð í [[Vestur-Noregur|Vestur-Noregi]].
 
Danska var eina opinbera ritmálið í Noregi fram til 1890 þegar [[StortingetStórþingið]] ([[þing]] Norðmanna) ákvað að gera bæði nýnorsku (sem þá var kallað ''landsmål'') og dönsku (sem þá var kallað ''riksmål'', nú [[bókmál]]) að opinberum málaformum.
 
Það var hinn sjálfmenntaði málfræðingur [[Ivar Aasen]] sem fremur öðrum skapaði nýnorsku í kringum miðja [[19. öld]]. Í takt við þjóðernisvakningu þess tíma óskaði hann sér að til væri hreinna mál og líkara bæði talmáli sveitanna og [[fornnorræna|fornnorrænu]] en þeirri [[danska|dönsku]] sem var eina opinbera ritmálið í Noregi á þessum tíma. Aasen ferðaðist um Noreg á áratugunum [[1840]]-[[1850]] til að viða að sér efni til að skapa nýtt ritmál.
 
Baráttan fyrir nýnorskunni var og er enn oft mjög heit og nátengd þjóðernisímynd Norðmanna. Notkun nýnorskunnar jókst stöðugt frá því hún var sköpuð fram að seinni heimsstyrjöldinni. Þá valdi um þriðjungur nemenda að nota hana í stað bókmáls.<ref>http://www.språkrådet.no/Politikk-Fakta/Fakta/Spraakstatistikk/Historisk/ Språkrådet</ref>Eftir það hefur hún hins vegar átt í vök að verjast.
 
''Nýnorska kemur íslenskumælandi oft kunnuglega fyrir sjónir eins og sjá má af þessu dæmi:''
 
*''Bókmál'': Jeg kommer fra Norge. Jeg snakker norsk.