„Forngotlenska“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
YurikBot (spjall | framlög)
m robot Breyti: en
Fingralangur (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1:
[[Mynd:Old norse, ca 900.PNG|right|250px|thumb|Þessi mynd gefur hugmynd um útbreiðslu [[fornnorræna|fornnorrænu]] í kringum upphaf [[10 öld|10 aldar]]. Rauði liturinn sýnir mállýskuna '''vesturnorrænavesturnorrænu'''; appelsínuguli liturinn sýnir mállýskuna '''austurnorrænaausturnorrænu'''. Bleiki liturinn sýnir forngotlensku og græni liturinn sýnir aðrar germanskar mállýskur sem norrænir menn gátu skilið og gert sig skiljanlega á við talendur þeirra.]]
 
'''Forngotlenska''' (''Gutniska'' eða ''Gutemål'') var sú mállýska [[norræn tungumál|norrænu]] sem töluð var að fornu á eyjunni [[Gotland]]. Hún er það frábrugðin hinum [[fornausturnorræna|fornausturnorrænu]] mállýskunum, [[fornsænska|fornsænsku]] og [[forndanska|forndönsku]], að hana ber að telja sem eigið mál. Úr henni er nútíma [[sænska]] mállýskan [[gotlenska]] komin.
Lína 5:
Rótin ''Gut'' í nafninu ''gutniska'' er sú sama og í ''Got''. Margir málvísindamenn hafa talið að forngotlenska og [[gotneska]] (túngumál [[Gotar|Gota]] sem nú eru útdauð) séu nátengd.
 
Fornnorræna tvíhljóðið ''au'' (eins og í ''auga''> ''augä'') hélst í [[vesturnorræna|vesturnorrænu]], en breytist í austurnorrænu í sérhljóðið ''ø'' (''øga''). Sama geriðistgerðist með tvíhljóðið ''ai'' í ''stain'' (steinn) sem í austurnorrænu varð að ''e'' (''sten''). Þar sem vesturnorræna hafði tvíhljóðið ''ey'' (og austurnorrænan ''ø''), Old Gutnishhafði hadforngotlenska ''oy''.
 
{| class="wikitable"
Lína 35:
 
Á nútíma íslensku mundi textinn vera á þessa leið:
:''Þessi Þélvar hafði annan son sem hét Hafði. Kona Hafða hét Hvíta stjarnan, þau byggðu fyrst Gotland. Fyrstu nóttina sem þau sváfu saman dreymdi hana draum. Það var eins og þrír snákar (ormar) væru flæktir saman á barmi hennar og þótti henni eins og þeir skriðu yfir barm hennar. Þennan draum segir hún (hús)bónda sínum og hann ræðir drauminn svo. Allt er baugum bundið og verður allt land þitt búið og munum við þrjá syni eiga. Þeim gaf hann nöfn ófæddum. Gut sem Gotland allt átti að eiga, Graipur átti annar að heita og Gunfiaun sá þriðji. Þeir skfituskiftu síðan Gotlandi í þriðjunga. Svo að Graipur sá elsti fékk nyrsta þriðjunginn, Guti þann í miðju og Gunfiaun sá yngsti þann syðsta.''
 
Eins og sjá má af þessum samanburði var forngotlenska í flestu mjög lík íslensku ef stafsetning er aðlöguð.