Útgáfa síðunnar 1. desember 2009 kl. 15:37 breyta Gessi (spjall \| framlög) 1.391 breyting Ekkert breytingarágrip ← Eldri breyting		Útgáfa síðunnar 1. desember 2009 kl. 18:41 breyta taka aftur þessa breytingu Cessator (spjall \| framlög) 50.763 breytingar →‎Saga hússins Nýrri breyting →
Lína 4: == Saga hússins == === Forsaga ===▼ ▲===Forsaga=== [[Mynd:Grundsteinlegung für Reichstag, 1884.jpg\|thumb\|[[Vilhjálmur I (Prússakeisari)\|Vilhjálmur I]] [[keisari]] tekur fyrsti skóflustunguna að Ríkisþinghúsinu [[1884]]]] Þegar [[Prússland]] varð að keisaraveldi, kom í ljós að þáverandi þinghús var allt of lítið fyrir hlutverk sitt. Var þá hafist handa við að skipuleggja byggingu nýs húss. Valinn var staður örstutt frá [[Brandenborgarhliðið\|Brandenborgarhliðinu]], en skipulagsmál drógust hins vegar á langinn. [[1882]] var loks haldin samkeppni [[arkítekt]]a um fyrir nýtt hús þingsins. Sigurvegarinn varð [[Paul Wallot]] frá [[Frankfurt am Main\|Frankfurt]]. Fyrsta skóflustungan var tekin [[1884]] og var það keisarinn sjálfur, Vilhjálmur I, sem hana tók. === Smíðin === [[Mynd:Reichstag-1870.jpg\|thumb\|Ríkisþinghúsið ca. árið 1900]] Húsið var 10tíu ár í smíðum. [[1894]] var [[hornsteinn]]inn lagður, en vinnan var langt frá því búin og dróst frameftir [[aldamót]]in. Sérstaklega skapaði [[hvolfþak]]ið erfiðleika. Í upphafi átti það að vera fyrir miðju hússins, beint yfir þingsalnum, til að veita honum náttúrulega birtu. Þegar smíði hússins var vel á veg komin, var ákveðið að færa hvolfþakið. [[Paul Wallot]] var hins vegar óánægður með þá ráðstöfun og barðist fyrir því að fá að hafa þakið yfir þingsalinn, eins og upphaflega var gert ráð fyrir. Þegar hann loks fékk það í gegn, kom í ljós að burðarveggir salarins voru of veikir fyrir hið mikla [[hvolfþak]]. Þurfti þá að minnka það um heila 10tíu metra og nota léttara efni. Þinghúsið varð því 75 metra hátt, í stað 85 metra, eins og upphaflega var gert ráð fyrir. Yfir vesturgafli hússins var settur steinborði með stálstöfum. Þar stendur ‘„''DEM DEUTSCHEN VOLKE''’“ (''Þýsku þjóðinni''). Steinborðinn var þó ekki settur á húsið fyrr en [[1916]]. Stálbókstafirnir voru teknir úr tveimur [[fallbyssa\|fallbyssum]] sem Prússar hernámu úr [[Napoleonstríðin\|Napoleonsstríðunum]]. Húsið kostaði alls 24 milljónir [[Þýskt mark\|marka]] á virði þess tíma. Peningurinn kom frá [[Frakkland]]i, en [[Frakkar]] þurftu að greiða ~~[[Prússland]]i~~Prússlandi [[stríðsskaðabætur]] eftir stríð landanna [[1870]]-[[1871]].▼ === Þinghús til 1913 ===▼ ▲Húsið var 10 ár í smíðum. [[1894]] var [[hornsteinn]]inn lagður, en vinnan var langt frá því búin og dróst frameftir [[aldamót]]in. Sérstaklega skapaði [[hvolfþak]]ið erfiðleika. Í upphafi átti það að vera fyrir miðju hússins, beint yfir þingsalnum, til að veita honum náttúrulega birtu. Þegar smíði hússins var vel á veg komin, var ákveðið að færa hvolfþakið. [[Paul Wallot]] var hins vegar óánægður með þá ráðstöfun og barðist fyrir því að fá að hafa þakið yfir þingsalinn, eins og upphaflega var gert ráð fyrir. Þegar hann loks fékk það í gegn, kom í ljós að burðarveggir salarins voru of veikir fyrir hið mikla [[hvolfþak]]. Þurfti þá að minnka það um heila 10 metra og nota léttara efni. Þinghúsið varð því 75 metra hátt, í stað 85 metra, eins og upphaflega var gert ráð fyrir. Yfir vesturgafli hússins var settur steinborði með stálstöfum. Þar stendur ‘''DEM DEUTSCHEN VOLKE''’ (''Þýsku þjóðinni''). Steinborðinn var þó ekki settur á húsið fyrr en [[1916]]. Stálbókstafirnir voru teknir úr tveimur [[fallbyssa\|fallbyssum]] sem Prússar hernámu úr [[Napoleonstríðin\|Napoleonsstríðunum]]. Húsið kostaði alls 24 milljónir [[Þýskt mark\|marka]] á virði þess tíma. Peningurinn kom frá [[Frakkland]]i, en [[Frakkar]] þurftu að greiða [[Prússland]]i [[stríðsskaðabætur]] eftir stríð landanna [[1870]]-[[1871]]. ▲===Þinghús til 1913=== Ríkisþinghúsið hýsti þing keisaraveldisins allt til loka [[heimstyrjöldin fyrri\|heimstyrjaldarinnar fyrri]] árið [[1918]]. Þegar séð var að stríðið var tapað, fór [[nóvemberbyltingin]] í gang. Þingmenn réðu ráðum sínum. [[9. nóvember]] tilkynnti ríkiskanslarinn [[Max von Baden]] að [[keisari]]nn, [[Vilhjálmur II (Prússakeisari)\|Vilhjálmur II]], hafi sagt af sér, um leið og hann sagði sjálfur af sér og veitti [[Friedrich Ebert]] ríkisvöldin. Stundu seinna var tilkynnt til fólksins, sem safnast hafði saman utan við Ríkisþinghúsið, um stofnun [[Weimar-lýðveldið\|Weimar-lýðveldisins]]. Þótt Ríkisþinghúsið hafi verið notað sem þinghús lýðveldisins, hélt það engu að síður fyrra nafni. === Bruninn og stríðið === [[Mynd:Reichstagsbrand.jpg\|thumb\|Ríkisþinghúsið brennur [[1933]]]] [[1933]] var kveikt í Ríkisþinghúsinu og brann það [[27. ~~–28~~janúar\|27.]] – [[28. janúar]]. Ekki er nákvæmlega vitað hver eða hverjir voru þar að verki, en nokkrir voru handteknir í kjölfarið og eitt tekinn af lífi. Víst er þó að [[Adolf Hitler\|Hitler]] notaði tilefnið til að taka lögin úr gildi og þar með var endir bundinn á [[Weimar-lýðveldið]]. Bruninn sjálfur skemmdi húsið töluvert, bæði að innan og utan. ~~[[Hvolfþak]]ið~~Hvolfþakið hrundi og nýtt einfalt þak var sett á í staðin til að stöðva frekari skemmdir af völdum veðurs. Þingið var flutt í önnur hús, en þar sátu þó aðeins meðlimir þjóðarflokks ~~[[Adolf Hitler\|~~Hitlers]]. Ríkisþinghúsið var þó enn notað. Í þeim sölum sem ekki brunnu voru haldnar sýningar og áróðursfundir á vegum nasista. Þegar [[heimstyrjöldin síðari]] hófst var múrað fyrir alla glugga. [[30. apríl]] komust [[Sovétríkin\|Sovétmenn]] inn í húsið og flögguðu sovéska fánanum. Þó var enn barist á efri hæðum og í kjallara hússins allan næsta dag. === Eftirstríðsárin === [[Mynd:P1070477.jpg\|thumb\|Nýja hvolfþakið er einkar glæsilegt]] Ríkisþinghúsið var stórskemmt þegar stríðinu lauk. Þegar borginni var skipt, lenti húsið vestanmegin við miðborgina. [[Berlínarmúrinn]] reis meðfram austurhlið hússins, en sjálft stóð það í vestri. Á [[~~7. áragugurinn~~1961-1970\|7. áratugnum]] var byrjað að gera húsið upp. Skreytingum var víða sleppt, hornturnarnir voru lækkaðir og ekkert [[hvolfþak]] var sett á að nýju. Hins vegar var þingsalurinn stækkaður talsvert. Þó voru engin [[þing]] haldin í húsinu fyrir sameiningu ríkjanna. [[1991]], ári eftir sameiningu ríkjanna, ákvað ~~'''~~Bundestag~~'''~~ (þýska þingið) í [[Bonn]] að færa [[höfuðborg]] [[Þýskaland]]s aftur til [[Berlín]]ar. Einnig var ákveðið að Ríkisþinghúsið yrði vettvangur þýska þingsins á ný. Jafnframt var ákveðið að húsið fengi nýtt [[hvolfþak]]. Áður en verkframkvæmdir hófust fékk búlgarski [[listamaður]]inn [[Christo]] að hylja gjörvallt húsið með áldúk í listrænum gjörningi. Húsið var hulið [[24. júní]] – [[7. júlí]] [[1995]]. Á þessum tveimur vikum sóttu 5 milljónir ferðamenn húsið heim. Seinna á árinu hófust framkvæmdir við húsið, sem stóðu í nokkur ár. Nýja hvolfþakið er 24 metra hátt og er gert úr gleri og stáli. Það er opið fyrir almenningi og er gríðarlega vinsælt. Ríkisþinghúsið í [[Berlín]] er eftir þessar breytingar næstsóttasti ferðamannastaður ~~[[Þýskaland]]s~~Þýskalands. [[1999]] fundaði þýska þingið í húsinu, í fyrsta sinn síðan 1933. [[Flokkur:Byggingar í Berlín]] == Heimildir ==

„Ríkisþinghúsið í Berlín“: Munur á milli breytinga