„Neró“: Munur á milli breytinga

ætt = JúlískaJulíska-cládískaclaudíska ættin |

'''NeróNero Claudius Caesar Augustus Germanicus''' fæddur ''Lucius Domitius Ahenobarbus'' ([[15. desember]] [[37]], dáinn– [[9. júní]] [[68]]. Hann) var fimmti og síðasti [[Rómaveldi|rómverski]] [[Rómarkeisari|keisarinn]] úr [[JúlíanskaJulíska–claudíska ættin|ætt Júlíusar Caesars]]. Hann tók við krúnunni af [[ClaudiusClaudíus]]i frænda sínum, sem hafði ættleitt hann.

Útbreidd ímynd Nerós, byggð á skrifum andstæðinga hans, er á þá leið að hann hafi verið glaumgosi sem lét sig litlu skipta afdrif ríkisins og almennings. Á þeirri ímynd byggir sú staðhæfing að hann hafi leikið á hörpu meðan [[Róm|Rómaborg]] brann.

Neró var fæddur Lucius Domitius Ahenobarbus og var eini sonur Gnaeusar Domitiusar Ahenobarbusar og [[Agrippina yngri|Agrippinu yngri]], systur [[CaligulaCalígúla]]. Faðir hans var fjarskyldur ættingi [[Ágústus]]iar, en Ágústus var einnig langafalangafi móður hans.

Við fæðingu hans var ekki útlit fyrir að LuciusNeró yrði nokkurntíma keisari þar sem [[Caligula]]Calígúla hafði verið krýndur [[15. mars]] sama ár og var þá 24 ára. Keisararnir tveir sem ríktu þar áður, Ágústus og Tíberíus, urðu að endingu 76 og 79 ára.

[[Agrippina yngri]], móðir LuciusarNerós, bað bróður sinn [[Caligula]]Calígúla, um að gefa drengnum nafn, í von um að hann kæmist nær ríkiserfðum. CaligulaCalígúla létvarð að ósk systur sinnar og gaf drengnum nafnið Claudius, þ.e.a.s. hann lagði til að drengurinn héti Lucius Claudius, sem var ekki í náðinni. Benti nafnið til þess að CaligulaCalígúla þætti ekki mikið til drengsins koma og að Agrippinu yrði ekki að ósk sinni. Síðar bötnuðu samskipti systkinanna og um tíma var Agrippina í náðinni hjá CaligulaCalígúla. Þó fór svo að hún var send í útlegð árið 39. Árið 40 lést Gnaeus Domitius eiginmaður Agrippinu og faðir LuciusarNerós.

Þann [[24. janúar]] [[41]] var CaligulaCalígúla keisari ráðinn af dögum og [[ClaudiusClaudíus]] krýndur keisari í kjölfarið. ClaudiusClaudíus kvæntist Agrippinu yngri, móður Luciusar, [[1. janúar]] árið [[49]] og ári síðar, [[25. febrúar]] [[50]], ættleiddi ClaudiusClaudíus LuciusNeró. ClaudiusClaudíus hampaði LuciusiNeró á ýmsa vegu; hann varð ungur prokonsúll og mynd af honum birtist á myntum. Árið 53 giftist hann stjúpsystur sinni, dóttur ClaudiusarClaudíusar, [[Claudia Octavia|Claudiu Octaviu]]. Við dauða ClaudiusarClaudíusar [[13. október]] [[54]] varð Lucius Neró keisari.

Því hefur verið haldihaldið fram að [[Agrippina yngri]] hafi eitrað fyrir manni sínum ClaudiusiClaudíusi svo Neró gæti orðið keisari, og að hún hafi í raun stýrt ríkinu fyrst um sinn sökum ungs aldurs Nerós. Hvort sem Neró hafi þótt móðir sín vasast of mikið í hans málum eða ekki, þá versnuðu samskipti þeirra til muna. Að lokum sauð upp úr og Neró draplét drepa móður sína árið [[59]]. Liðsmenn hans afsökuðu drápið með þeim rökum að Agrippina hafi sjálf lagt á ráðin um að drepa son sinn Neró. Vitað var að Agrippinu og [[Poppaea|Poppaeu]], kærustu og frillu Nerós, samdi ekki.

[[Mynd:As-Nero-Ara pacis-RIC 0562.jpg|thumb|300px|Neró (mynt slegin kringum [[66]]).]]

Árið [[62]] lést [[Burrus]] sem hafði kennt LuciusiNeró í æsku og verið ráðgjafi hans frá krýningu líkt og [[Lucius Annaeus Seneca|Seneca]] sem óskaði eftir því að draga sig í hlé eftir að hafa aðstoðað Neró við skynsalega stjórn ríkisins. Talið er að þeir hafi smásmám saman misst trúnað Nerós einkum fyrir tilstilli [[Poppaea|Poppaeu]]. Í stað þeirra kallaði Neró á [[Gaius Ofonius Tigellinus]] úr 13 ára útlegð sem fljótlega átti í góðu vinfengi við Neró.

Síðar sama ár skildi Neró við Claudiu Octaviu svo hann gæti kvænst þungaðri fryllu sinni, Poppaeu. Í fyrstu sakaði hann Octaviu um að hafa verið sér ótrú. Uppskar Neró við þá málaleitan ummæli á þá leið að kynfæri Octavíu væru hreinni en munnur Tigellinusar. Því skildi Neró við Octavíu í ljósi þess að hún væri [[ófrjó]] og kvæntist Poppaeu. Poppaea ól Neró dótturina [[ClaudíaClaudia ÁgústaAugusta|ClaudíuClaudiu ÁgústuAugustu]]. Skyndilegur dauði Octavíu [[9. júní]] [[62]] varð þó tiliefni fjölda mótmæla. Tigellinus innleidi í kjölfarið lög við landráðum og fór fjöldi aftaka fram í kjölfarið, þ.m.t.þar á meðal aftökur á nokkrirnokkrum nánirnánum ættingjarættingjum Nerós.

Á sjöunda áratugnum braust út stríð milli Rómverja og [[Persía|Persa]], þar sem barist var um yfirráð yfir [[Armenía|Armeníu]] því þó [[Armenía]] tilheyrði [[Rómaveldi]] hafði konungur Persa, [[Vologases I1.]] tilnenft landstjóra í Armeníu og réðust því rómverjarRómverjar inn í Armeníu. Lyktaði ófriðnum á þá leið að RómRómverjar skyldiskyldu krýna konung Armeníu sem þó skyldi vera persneskur prins. Friðarsamkomulagið var álitið sigur fyrir Neró og ríkti friður á þessum slóðum í um hálfa öld, eða fram til [[114]] þegar [[Trajanus]] Rómarkeisarirómarkeisari réðst inn í Armeníu.

Neró einbeitti sér að stjórnlist, viðskiptum og uppbyggingu menningalegrar miðborgar [[Rómaveldi]]s. Í stjórnartíð hans var endir bundinn á upreisn Breta ([[60]]- – [[61]]) og uppreisn Galla ([[68]]) og tengsl við [[Grikkland|Grikki]] styrktust. Hermt er að misheppnuð viðleitni til að binda enda á uppreisn á Spáni árið [[68]] hafi leitt til [[sjálfsvíg]]s Nerós.