„Stofnfruma“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við
Oddurv (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Oddurv (spjall | framlög)
mEkkert breytingarágrip
Lína 7:
 
Það er hægt að einangra stofnfrumur úr fósturvísi á fyrstu stigum þess, og í [[Frumurækt|ræktun]] geta stofnfrumurnar fjölgað sér ótakmarkað. Við sérstakar ræktunaraðstæður er hægt að fá þær til að mynda mismunandi tegundir af sérhæfðum frumun jafnvel [[egg]] og [[sæðisfruma|sæðisfrumur]].<Ref name=Campbell/> Eins lengi og stofnfrumurnar eru látnar fjölga sér í ræktinni undir viðeigandi aðstæðum haldast þær enn ósérhæfðar. En ef þær eru látnar klumpa sig saman og mynda fósturvísa, byrja þær að sérhæfast af sjálfdáðum. Þær geta þá myndað [[vöðvi|vöðvafrumur]], [[taugar|taugafrumur]] og margar tegundir af frumum.
Þetta er góður vísir fyrir því að ræktin af stofnfrumunum er heilbrigð en ferlið er stjórnlaust og er því óhagkvæm aðferð til að framleiða rækt með sérstökum tegundum af sérhæfðum frumum. Til þess að rækta með sértökum tegundum af sérhæfðum frumum er reynt að hafa stjórn á sérhæfingu stofnfrumanna. Reynt er að breyta efnasamsetningu ræktunarmiðlinum, breyta yfirborði ræktunar skálarinnar eða breyta frumunni með því að skeyta inn sérstöku [[gen]]i. Eftir margra ára tilraunir hafa vísindamenn fundið einskonar uppskrift fyrir stjórnun á sérhæfingu stofnfruma úr fósturvísum í ákveðnar tegundir af frumum.<Ref name=SCB>[http://stemcells.nih.gov/info/basics/ Stem cell basic]</ref>
 
== Stofnfrumur í fullorðnum dýrum ==
Í fullorðnum dýrum og mönnum eru líka stofnfrumur sem þjóna þeim tilgangi að leysa af hólmi sérhæfðar frumur sem geta ekki endurnýjað sjálfansjálfar sig eins og þörf er á. FullorðnarStofnfrumur stofnfrumurfullorðinna geta ekki eins og fósturvísis stofnfrumur myndað allar gerðir af frumun í lífverunni, þó svo að þær geti myndað margar gerðir.
Það hefur lengi legið fyrir að líkaminn hefur ákveðna hæfni til viðgerða og endurmyndunar á fullmynduðum sérhæfðum vefjum ýmissa líffæra. Til dæmis getur sérstök gerð af stofnfrumum í beinmerg myndað allar gerðir af blóðkornum og önnur gerð getur myndað bein , brjósk, fitu, vöðva og innri vegg í æðum. Það finnast jafnvel í heilanum stofnfrumur sem endurnýja ákveðnar tegundir af taugafrumum. Nýlega hafa vísindamenn fundið stofnfrumur í [[húð]], [[hár]]i, [[auga|augum]] og [[tannkvika|tannkviku]], þó svo að fullorðin dýr og menn hafi aðeins lítið magn af stofnfrumum eruhafa vísindamenn að finnafundið leiðir til að þekkja og einangra þessar frumur úr ýmsum vefjum og í sumum tilfellum ræktað þær. Með réttum ræktunaraðstæðum hefur verið hægt að láta þær mynda margar tegundir af sérhæfðum frumum.<Ref (name=Campbell, o.fl., 2008)./>
EnÞað þaðer erþó mjög lítið magn af stofnfrumum í hverjum vef og þegar búið er að einangra þær er hæfni þeirra til að skipta sér takmarkaður, sem veldur því að það reynist erfitt að framleiða mikið magn af stofnfrumum. Verið er að reyna að finna betri leiðir til að framleiða mikið magn af fullorðnum stofnfrumum í ræktunum og stjórna þeim þannig til að mynda sérhæfðar frumur sem geta verið notaðar í meðferðum gegn sjúkdómum og meiðslum.(Stem<Ref cell basic[[http:name=SCB//stemcells.nih.gov/info/basics/]]) > Með því að nota stofnfrumur úr fullorðnum mönnum er hægt að sneiða hjá mörgum siðferðislegumþeirra sjónarmiðumsiðfræðilegu ágreiningsefna sem oftuppi stangasthafa á viðverið vísindalegum sjónarmiðstofnfrumurannsóknir.
 
'''== Rannsóknir''' ==
Tilgangur með stofnfrumurannsóknum er ekki að einrækta lífverur þó það hafi verið gert. Eitt frægasta dæmið um einræktun er kindin [[Dollý]] sem sýndi fram á að hægt væri að endurforrita kjarna fullorðinna fruma þannig að þeir geta myndað allar frumur líkamans.