„Stofnfruma“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
mEkkert breytingarágrip |
mEkkert breytingarágrip |
||
Lína 6:
Í fósturvísum finnast stofnfrumur sem hafa þann eiginleika að geta myndað sérhæfðar frumur af hvaða gerð sem er. Innan [[kímblaðra|kímblöðru]] fósturvísisins er klasi af ósérhæfðra frumna sem síðar mynda fósturlögin þrjú. Þegar fósturvísirinn skiptir sér í fyrsta skipti eru frumurnar ósérhæfðar en smám saman verða til sérhæfðari frumur sem síðan verða að útlimum og líffærum. Til að byrja með eru frumur fósturvísisins því [[alhæf stofnfruma|alhæfar]] (e. ''totipotent''). Þroskunarferlið var talið stefna í eina átt frá ósérhæfðum frumum til sérhæfðari en nýlegar rannsóknir benda þó til þess að sérhæfðar frumur geti snúið aftur að ósérhæfðu ástandi og síðan sérhæfst aftur eftir það.<Ref>Guðjónsson, Þ., & Steingrímsson, E. (2003). Eiginleikar stofnfruma:frumusérhæfing og ný meðferðaúrræði. Læknablaðið , 89(1):43-48. [http://www.hirsla.lsh.is/lsh/handle/2336/13135]</ref>
Það er hægt að einangra stofnfrumur úr fósturvísi á fyrstu stigum
Þetta er góður vísir fyrir því að ræktin af stofnfrumunum er heilbrigð en ferlið er stjórnlaust og er því óhagkvæm aðferð til að framleiða rækt með sérstökum tegundum af sérhæfðum frumum. Til þess að rækta með sértökum tegundum af sérhæfðum frumum er reynt að hafa stjórn á sérhæfingu stofnfrumanna. Reynt er að breyta efnasamsetningu ræktunarmiðlinum, breyta yfirborði ræktunar skálarinnar eða breyta frumunni með því að skeyta inn sérstöku
== Stofnfrumur í fullorðnum dýrum ==
Í fullorðnum dýrum og mönnum eru líka stofnfrumur sem þjóna þeim tilgangi að leysa af hólmi sérhæfðar frumur sem geta ekki endurnýjað sjálfan sig eins og þörf er á. Fullorðnar stofnfrumur geta ekki eins og fósturvísis stofnfrumur myndað allar gerðir af frumun í lífverunni, þó svo að þær geti myndað margar gerðir.
Það hefur lengi legið fyrir að líkaminn hefur ákveðna hæfni til viðgerða og endurmyndunar á fullmynduðum sérhæfðum vefjum ýmissa líffæra. Til dæmis getur sérstök gerð af stofnfrumum í beinmerg myndað allar gerðir af blóðkornum og önnur gerð getur myndað bein , brjósk, fitu, vöðva og innri vegg í æðum. Það finnast jafnvel í heilanum stofnfrumur sem endurnýja ákveðnar tegundir af taugafrumum. Nýlega hafa vísindamenn fundið stofnfrumur í [[húð]], [[hár]], [[augum]] og [[tannkviku]], þó svo að fullorðin dýr og menn hafi aðeins lítið magn af stofnfrumum eru vísindamenn að finna leiðir til að þekkja og einangra þessar frumur úr ýmsum vefjum og í sumum tilfellum ræktað þær.Með réttum ræktunaraðstæðum hefur verið hægt að láta þær mynda margar tegundir af sérhæfðum frumum. (Campbell, o.fl., 2008).
| |||