„William A. Craigie“: Munur á milli breytinga
Efni eytt Efni bætt við
Skúmhöttur (spjall | framlög) Ný síða: Sir '''William A. Craigie''' – (fullu nafni ''William Alexander Craigie'') – (13. ágúst 1867 – 2. september 1957) var skoskur textafræðingur og höfundur [[... |
Viðaukar |
||
Lína 1:
Sir '''William A. Craigie''' – (fullu nafni ''William Alexander Craigie'') – ([[13. ágúst]] [[1867]] – [[2. september]] [[1957]]) var skoskur [[textafræði]]ngur og höfundur [[orðabók]]a. Hann var frumkvöðull í útgáfu á íslenskum [[ríma|rímum]].
== Æviágrip ==
William A. Craigie fæddist í [[Dundee]], [[Skotland]]i, 1867. Foreldrar hans töluðu [[lágskoska]] [[mállýska|mállýsku]], en afi hans í móðurætt talaði [[gelíska|gelísku]]. Einstök tungumálagáfa Williams og uppeldisaðstæður ollu því að hann náði í æsku góðum tökum á skoskum mállýskum.
Hann stundaði háskólanám í [[St Andrews-háskóli|St Andrews-háskóla]], brautskráðist 1888, fór síðan í Balliol College í [[Oxford]]. Þekking hans á tungumálum varð með tímanum frábær og sérhæfði hann sig einkum í [[gelíska|gelísku]], fyrri alda [[skoska|skosku]] og Norðurlandamálum, einkum íslensku. Hann hafði mikinn áhuga á [[frísneska|frísnesku]] og beitti sér í þágu móðurmálshreyfingar Frísa. Sagt var að þegar hann var upp á sitt besta hafi hann verið læs á 50 tungumál.
Hann var
Árið 1936 fluttist Craigie aftur til Englands til að geta einbeitt sér að ''[[Dictionary of the Older Scottish Tongue]]'', sem var verkefni sem hann var upphafsmaður að. Vann hann að orðabókinni til 88 ára aldurs (1955) og hafði lokið bókstafnum I, þegar annar ritstjóri tók við.
William A. Craigie hefur verið sagður einn afkastamesti orðabókahöfundur sinnar tíðar.
Samhliða orðabókarstörfunum vann William Craigie að mörgum öðrum verkefnum og í þágu ýmissa fræðafélaga. Hann var t.d. forseti ''The English Place-Name Society'' 1936–1945, ''Scottish Text Society'' 1937–1952 (eða lengur), og ''Anglo-Norman Text Society'' 1938–1952 (eða lengur).
William Craigie giftist (1897) '''Jessie K. Hutchen''' (''lady Craigie'') rithöfundi (d. 10. febrúar 1947).
== William Craigie og Ísland ==
William Craigie dvaldist í Kaupmannahöfn veturinn 1892–1893 til að læra betur Norðurlandamálin. Kynntist hann þar nokkrum Íslendingum, svo sem [[Valtýr Guðmundsson|Valtý Guðmundssyni]] og [[Þorsteinn Erlingsson|Þorsteini Erlingssyni]] og lærði íslensku til hlítar. Í grúski á söfnum þar rakst hann á í handriti [[Skotlandsrímur]] eftir síra Einar Guðmundsson á [[Staður á Reykjanesi|Stað á Reykjanesi]], frá 17. öld. Rímurnar fjalla um samsæri gegn Jakob 6. Skotakonungi árið 1600. Tók Craigie afrit og gaf rímurnar út í vandaðri útgáfu í Oxford 1908. Fékk hann þá áhuga á rímum, sem entist meðan hann lifði.
Þó að íslensk viðfangsefni hafi aðeins verið hjáverk í störfum Williams A. Craigies, þá er sá þáttur nokkuð drjúgur, sbr. ritaskrá. Mest beitti hann sér í þágu íslenskra rímna, sem hann taldi merkilegar ekki aðeins sem bókmenntagrein, heldur einnig sem málfarslegar og menningarsögulegar heimildir. Hann hvatti til þess að stofnað yrði félag til útgáfu á rímum og varð það að veruleika 1948, þegar [[Rímnafélagið]] var stofnað.
William Craigie kom a.m.k. fjórum sinnum til Íslands, fyrst snögga ferð 1905. Árið 1910 dvöldust þau hjón hér í 10 vikur, ferðuðust um Vesturland og komu m.a. að Stað á Reykjanesi, þar sem Skotlandsrímur voru ortar. Árið 1948 var honum boðið til landsins í sambandi við stofnun Rímnafélagsins. Árið áður hafði [[Alþingi]] veitt fé til útgáfu á ''Olgeirs rímum danska'', eftir Guðmund Bergþórsson (2 bindi), og var útgáfan tileinkuð Sir Willam A. Craigie.
Sir William A. Craigie var sýndur margvíslegur sómi fyrir störf sín, hann var sleginn til riddara 1928, þegar lokið var fyrstu útgáfu ''Oxford English Dictionary''. Hann fékk riddarakross [[Fálkaorðan|Fálkaorðunnar]] 1924 eða 1925, og stórriddarakross 1930. Hann varð heiðursfélagi Hins íslenska bókmenntafélags 1916 og Rímnafélagsins frá stofnun, 1948. Hann var félagi í mörgum vísindafélögum.
Snæbjörn Jónsson bóksali var mikill vinur Craigies og var óþreytandi að vekja athygli á störfum hans í þágu Íslendinga.
== Nokkur rit ==
* Gaelic words and names in the Icelandic sagas. ''Zeitschrift für Celtische philologie'', 1897. — Sérprent.
* The Gaels in Iceland. ''Proceedings of the Society of Antiquaries of Scotland'', 1901. — Sérprent.
* ''The Religion of ancient Scandinavia'', London 1906, 12+72 s.
* ''The Icelandic Sagas'', Cambridge 1913, 120 s.
* ''The art of poetry in Iceland'', Oxford 1937, 34 s.
* ''Nokkrar athuganir um rímur'', Rvík 1949, 20 s. — Fyrirlestur í Háskóla Íslands 30. júní 1948. ''Aukarit Rímnafélagsins'' I.
=== Útgáfur ===
* ''Scandinavian Folklore'', London 1896, 20+554 s. — Valið og þýtt af WAC.
* [[Guðbrandur Vigfússon]] (útg.): ''Origines Isandicae'' 1–2, Oxford 1905. — William A. Craigie lauk útgáfunni og ritaði formála.
* Einar Guðmundsson: ''Skotlandsrímur. Icelandic ballads of the Gowrie conspiracy'', Oxford 1908.
* ''Sýnisbók íslenskra rímna, frá upphafi rímnakveðskapar til loka 19. aldar'' 1–3, Rvík og London 1952.
* Guðbrandur Vigfússon (útg.): ''Icelandic-English Dictionary'' (fyrst prentuð 1874). — Önnur útgáfa með 52 bls. viðauka eftir William A. Craigie kom út 1957, endurprentuð 1962.
== Heimildir ==
* ''A Memoir and a List of the Published Writings of Sir William A. Craigie'', Oxford 1952, 38 s. — Í tilefni af 85 ára afmæli Craigies.
* Snæbjörn Jónsson: Sir William Craigie. '' Misvindi'', Rvík 1964:155–171.
== Tenglar ==
|